Schaduwkust

Hoe Groningse boeren zich de zee toeëigenden

[Recensie] Eeuwenlang groeide de kust van Groningen door slibafzetting met 14 meter per jaar. Die kwelders bestonden uit heel vruchtbare grond en daarom begonnen monniken in de Middeleeuwen al met het indijken van het land. Steeds weer werden nieuwe muren tegen de zee gebouwd om een stuk aangeslibde kwelder veilig te stellen en bij boerderijen te voegen.

De overheid heeft steeds begerig naar die nieuwe grond gekeken, maar zowel Napoleon als de Nederlandse staat legden zich toch neer bij het oude recht van boeren om zich dit land toe te eigenen. Deze praktijk bestond alleen in Groningen en niet aan het Friese of Duitse deel van de Waddenkust.

Ineke Noordhoff heeft deze bijzondere geschiedenis van de ‘schaduwkust’ beschreven in een ‘verhalende documentaire’ over het geslacht Sijpkens, dat meer dan twee eeuwen in Noord-Groningen de grond bewerkte en beheerde. De lezer krijgt een goed beeld van dat familieleven en de generatiewisselingen, de groeiende rijkdom en ten slotte de onvermijdelijke verkoop van het bedrijf.

Vele bladzijden gaan over kleine familiegebeurtenissen, die voor een buitenstaander niet boeiend zijn, hoogstens voor de familieleden Sijpkens zelf en hun naaste bekenden. In de omgeving van de Sijpkens speelden echter ook families een rol die hun sporen in de landelijke politiek hebben achtergelaten, namelijk de geslachten Mansholt en Louwes. Het boek zou boeiender zijn geweest als hun ontwikkeling wat meer aandacht had gekregen en de kleine zaken van de familie Sijpkens wat minder.

Toch is het heel waardevol dat dit stukje agrarische, economische en geografische Nederlandse geschiedenis zo is ontsloten. Je hoeft maar even met Google Maps naar Hornhuizen te surfen en je ziet in één oogopslag hoeveel land er de afgelopen eeuwen buiten de oude kust is verworven en ontgonnen.
—

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles