Wees onzichtbaar

Opgroeien in de Bijlmer

Deze week won Murat Isik met zijn roman Wees onzichtbaar de Libris Literatuur Prijs 2018. “Ondanks de zware thematiek weet de auteur op elegante en dikwijls humoristische wijze een belangrijk en ernstig verhaal te vertellen over een familie die zijn huis vindt in onze recente geschiedenis,” aldus de jury.

[Recensie] De tweede roman Nederlandse schrijver van Turkse afkomst Murat Isik – Wees onzichtbaar – is een autobiografische roman over zijn jeugd in de Amsterdamse Bijlmer. In de roman wordt het verhaal verteld van Merat, een jongen die in de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw opgroeit in de Amsterdamse Bijlmermeer. De Bijlmer is ooit als idealistisch woonproject gestart. Echter in de jaren 80 is de wijk totaal verloederd en wonen er vooral armen, kanslozen en immigranten uit vele windstreken. De enorme flats gaan aan verval ten onder en junks beheersen het straatbeeld.

Als Harun, de vader van het Turkse gezin, het niet is gelukt om zich in Duitsland te vestigen, trekt hij naar Nederland. Hier lukt het hem een woning te krijgen en hij laat zijn vrouw, dochter en zoon overkomen. Harun blijkt een gewelddadige, gokverslaafde vader die zijn vrouw en kinderen met regelmaat slaat en tiranniseert. In deze bedreigende situatie groeit Metin op. Murat Isik vertelt het verhaal van het perspectief van de opgroeiende Metin. In een mooie stijl zonder al te veel opsmuk, neem Murat Isik ruim te tijd om de aangrijpende jeugd en adolescentie te vertellen. Het kan niet anders dan dat je sympathie krijgt voor Metin. De dreigende situatie thuis waarin zijn zelfverklaarde communistische vader de boel totaal verziekt en met geweld zijn gelijk afdwingt, de school, waar Metin al snel de bijnaam “de schoonmaker” krijgt en waar het ook allesbehalve veilig is en het leven totaal verloederde Bijlmer worden op een zeer beeldende en invoelende wijze door Murat Isik verwoord.

Ondanks alles weten Metin, zijn moeder en zijn zus zicht te ontwikkelen. Met de komt van Kaya, ook afkomstig uit Izmir in Turkije, op de middelbare school, lukt het Metin zich meer en meer aan zijn minderwaardigheidscomplex te ontworstelen en en ontwikkeld hij zich zelfs tot een adolescent met zelfvertrouwen. Ook zijn moeder en zus weten zich langzamerhand te ontworstelen aan de tirannieke gezinssituatie. Murat Isik neemt ruim de tijd om in deze roman van bijna 600 pagina’s dit verhaal te vertellen. Veel wordt in detail verteld. En toch heb je nergens het idee dat het boek te lang is. Sterker nog dat er de tijd genomen wordt is een verademing. Natuurlijk lukt dit alleen als de roman goed geschreven is.

—

Eerder verschenen op Alles over boeken en schrijvers