Mijn ontelbare identiteiten

Een indringend verhaal van een ‘andere’ Nederlander

[Recensie] De aanleiding tot dit boek is het 40-jarig jubileum van de middelbare school waarvoor Sinan Çankaya, die hier destijds leerling was, wordt gevraagd een toespraak te houden. Hij is migrant van Turkse afkomst en beschrijft op beeldende wijze herinneringen uit zijn jeugd, de leerschool van de moskee en het dorp waar hij opgroeide. In Nederland kwam hij terecht in een “probleemwijk, aandachtswijk, krachtwijk, prachtwijk en Vogelaarwijk”. Zijn ervaringen bij de politie geven af en toe te denken wanneer hij voorbeelden van etnisch profileren beschrijft: “Op geen enkele andere plek is er zo vaak aan mijn persoon, integriteit en loyaliteit getwijfeld als binnen de politie”, pagina 88. Zijn promotieonderzoek heeft dit als onderwerp en dat trekt de nodige aandacht.

Cankaya heeft een krachtige stijl van schrijven met fraaie typeringen van mensen en situaties en weet de dingen treffend te schilderen waardoor de lezer zich een levendig beeld van de situatie kan vormen. Hij toont zich in dit boek een scherpe observator van mensen en hun omgeving en weet in een aantal details een goed sfeervol van situaties te scheppen.

Hij vraagt zich of hij de uitnodiging zal aanvaarden en zo ja, wat hij dan zal vertellen: ‘het klassieke migrantenverhaal?’

Een ontmoeting voor het stoplicht geeft de doorslag wanneer de ander zegt: “Wees als een vogel. Laat je niet vastbinden, je hoeft niet te kiezen”, pagina 17. Het boek is een prachtige beschouwing over menselijke contacten van uiteenlopende aard, over vriendschap, acceptatie en begrip maar ook over afgewezen worden en – vaak onbewust maar niet minder pijnlijk – als ‘vreemdeling’ te worden behandeld.

Indringend is het verhaal over de geschiedenisleraar in wiens les hij te laat binnenkomt waarop hij enorm wordt vernederd.

Het boek heeft een aantal – veelzeggende – titels, ontleend aan koppen in De Telegraaf waaronder deze: “Kansloze asielplaag ongehinderd verder” en “Asielexplosie na pardon”. Ze illustreren op negatieve wijze het betoog van Cankaya over integratie: “worden zoals de Nederlander denkt dat hij of zij zelf is”, pagina 52. Het boek is in feite een bewogen zoektocht naar een geaccepteerde en veilige plaats in de Nederlandse samenleving. Tegelijk is het meer dan een ego-document omdat de schrijver in zijn eigen positie ook die van vele anderen herkent en ook namens hen zijn pleidooi voert. Het boek is als reflectie op integratie en racisme dan ook uiterst actueel.

—

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles