Ambt Nederbetuwe Gerichtssignaat Bank Zoelen 1561-1581

Samenvatting

Ambt Nederbetuwe

Gerichtssignaat Bank Zoelen

1561-1581

Dit achttiende deel van de Serie Gerichtelijke Transcripties Nederbetuwe bevat de handelingen van het Hoogadelijk Landgericht van de Nederbetuwe binnen de bank van Zoelen in de jaren 1561-1569 en 1577-1581. Deze gerichtsbank behandelde principaliter de rechtszaken van de kerspelen Zoelen en Kerk- en Kapel-Avezaath. Kennelijk is er sprake van een aantekenboek van de landschrijver Henricus Stoer zelf. Dit blijkt met name uit de overlap met het vorige deel van de bank van Zoelen tot en met 9 januari 1567 (deel 17 van deze serie). Daarna ontbreken er aantekeningen tot 3 mei 1577. Uit de inhoud blijkt evenwel dat er in de niet-beschreven periode wel bijeenkomsten zijn gehouden en ook recht is gesproken. In dit boek is geen hiaat in het schrijven, want 1569 en 1577 staan op hetzelfde blad. Dit boek komt voor een gedeelte overeen met de bank van Kesteren over de jaren 1561-1567 (delen 2 en 3 van deze serie). Daarnaast is het van belang dat de beschreven jaren 1577-1581 het enigste inzicht geven in het functioneren van de rechtbank, daar het signaat van Kesteren pas in 1587 begint (deel 4 van deze serie).

De gerichtsdagen werden doorgaans op donderdag te Zoelen gehouden en volgden op die te Kesteren. De gerichtsdagen werden meer gehouden naar behoefte of mogelijkheid dan volgens een vastgestelde orde. In 1580-1581 werden de zittingen te Tiel gehouden vanwege de onveiligheid op het platteland. De inhoud van dit boek behelst vooral civielrechtelijke zaken, die beknopt worden weergegeven. Het is met name het groot aantal losse bijlagen dat wat meer inzicht verschaft in het rechterlijk gebeuren in deze jaren. De jaren 1561-1581 kunnen worden gekenschetst als een periode van rampen, vervolging en oorlog. Dat zal reden kunnen zijn voor het ontbreken van aantekeningen over de jaren 1570-1576.

Dr. Peter Dirk Spies (Amersfoort, 1955) promoveerde in 2017 aan de Theologische Universiteit te Apeldoorn op de studie: De classis van Tiel 1579-1816. De gereformeerde kerk in de Nederbetuwe in het spanningsveld van politieke machten en maatschappelijke veranderingen. Hij is onder andere werkzaam geweest als hoofd van een afdeling archief, bibliotheek en documentatie, als theoloog binnen de Nederlandse Hervormde Kerk en als jurist in bestuursrechtelijke zaken. Daartoe volgde hij enkele archiefopleidingen en bekwaamde zich in bestuursrecht en paleografie. Zijn onderzoeksgebied en specialisatie betreft in het bijzonder de kerkelijke, rechtelijke en politieke ontwikkelingen binnen het voormalig Hertogdom Gelre.