Tegen de natuur in

Is de natuur een voorbeeld de voor menselijke cultuur?

[Signalering] Waarom beschouwen mensen in allerlei uiteenlopende culturen en tijdperken de natuur steeds zo hardnekkig als bron van normen voor menselijk gedrag? Waarom zou de natuur moeten dienen als een gigantische echokamer die door mensen bedachte morele ordes weerkaatst? Beide vragen gaan over patronen van betekenisgeving en menselijke zucht naar begrip van, en grip op de wereld. Ze behoren tot de centrale vragen van Lorraine Dastons academische werk. Een deel van haar oeuvre schreef deze Franse wetenschapshistorica als directeur van het Max Planck Institut für Wissenschaftsgeschichte te Berlijn en in oktober 2020 ontving zij daarvoor de Dr. A.H. Heinekenprijs van de KNAW.

Daston trekt 94 pagina’s uit voor de formulering van haar antwoorden op de twee centrale vragen. Met een vaardige pen plaatst zij daarbij historische ideeën in hun tijd. Ze doet dat ‘onthecht’, om met wijlen Joop Goudsblom te spreken, maar ook invoelender dan sociologe doorgaans doen. Daston eindigt met een pleidooi voor een herconceptualisering van, en onderzoek naar de ‘menselijke rede’ en bevraagt zo een centrale premisse van de natuurwetenschappen, die de ‘rede’ als tijdloos en universeel beschouwen.

—

Eerder verschenen in Sociologie Magazine