Italianen in Nederland
[Recensie] De Italiaanse immigratie in Nederland is een betrekkelijk begrip, want Italië bestaat pas sinds 1861 en Nederland in zijn huidige vorm sinds 1830. Het boek 1001 Italianen, Vijf eeuwen immigratie in de Nederlanden doet daar gelukkig niet moeilijk over. De eerste immigranten waren bankiers uit Lombardije die zich vanaf de 13de eeuw in Nederlandse (en Belgische) steden vestigden en tegen onderpand geld uitleenden. Aan hen danken we dan ook het woord lommerd. En we danken nog veel meer aan de Italianen die om avontuurlijke, economische of politieke redenen naar onze streken kwamen.
Denk bijvoorbeeld aan de eerste beschrijving van de Nederlandse steden uit 1567: die was van Lodovico Guicciardini. Of aan de ambachtslieden die in de 17de en 18de eeuw naar het noorden kwamen: schoorsteenvegers en terrazzowerkers, maar ook majolicabakkers, sierstucwerkers, glasblazers en instrumentmakers. In de 19de eeuw volgden ijsbereiders. Een ander interessant facet van de Italiaanse immigratie noemt de auteur slechts terloops: de kiek- of illuminatiekasten die Italianen maakten en waarmee ze voorstellingen gaven. Fotohistoricus Sjaak Boone heeft hun verhaal in 2016 verteld in het Photohistorisch Tijdschrift. Na de Tweede Wereld- oorlog werd de immigratie uit Italië door overheid en bedrijfsleven georganiseerd om de vele vacatures in te vullen. Dat gebeurde door middel van wervingsakkoorden, zoals die met meer mediterrane landen werden gesloten. Aan het wedervaren van deze ‘gastarbeiders’ besteedt het boek ruime aandacht, in woord maar ook in beeld.
De rij van Italianen die een bijdrage leverden aan de Nederlandse economie en cultuur is lang en bevat interessante namen, interessante namen, al laat de auteur helaas na de opmerkelijke integratie te behandelen van Fred Carasso (1899-1969) en zijn familie. Hij vluchtte als communist naar Nederland en werd hier hoogleraar en een belangrijk beeldhouwer; hij maakte onder meer het monument De Boeg voor Nederlandse Koopvaardij in Rotterdam. De Carasso’s werden zo Nederlands dat zijn zoon expert in de Amsterdamse geschiedenis werd en conservator van het Amsterdams Historisch Museum en diens dochter nu directeur is van het Stedelijk Museum Schiedam. 1001 Italianen is een kostelijk boek; onbegrijpelijk echter dat de uitgever juist in een boek met zoveel voor de lezer onbekende namen geen namenindex heeft opgenomen.
—
Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine
