War, war is stupid
[Recensie] Zinnen als ‘Zo begint de Derde Wereldoorlog’ en ‘Een nieuw, angstaanjagend tijdperk is aangebroken’ staren je als verontruste lezer, vanaf het omslag, aan.
Nog maar korte tijd geleden las ik Nooit van Ken Follett, een boek met hetzelfde thema: oorlog in de moderne tijd. Toeval bestaat niet. De oplopende spanningen in de wereld zijn al jaren voelbaar. De strijd tegen terrorisme, de oorlogen in Irak, de strijd in Syrië, de afschuwelijke oorlog in Yemen. En nu nog veel dichterbij omdat de Russische Federatie besloten heeft Ukraïne binnen te vallen, een aantal jaren na de annexatie van de Krim.
De beelden van wanhopige burgers, steden die volledig worden vernield, stromen vluchtelingen en kilometerslange rijen militaire voertuigen voeden onze angst. De vrijheid waarin we leven staat onder druk. We zijn afhankelijk van het gedrag van anderen en dat maakt dat we de controle dreigen te verliezen over onze eigen veiligheid.
In 2034 gaat het om dezelfde controle op een geografisch afwijkend deel van onze aardkloot. De Chinese Zee en Iran zijn toneel van een aantal incidenten tussen wereldmachten. De spanningen lopen op nadat een hack ervoor heeft gezorgd dat het technologische voordeel van de USA op militair vlak, tot nul is gereduceerd. Een wereldmacht moet noodgedwongen op de knieën.
De gelijkenis met de huidige spanningen is gemakkelijk te maken. En er zijn lessen te leren.
De arrogante houding van de Verenigde Staten met hun overtuiging dat zij het ‘goede’ vertegenwoordigen en de tegenstanders ‘fout’ zijn, wordt kritisch openbaar gemaakt. In de Tweede Wereldoorlog waren de Fransen, Britten, Canadezen en Russen ook geallieerden terwijl de Amerikanen de neiging hadden zich tot eigenlijke winnaar te kronen.
De druk van de publieke opinie, de media is enorm groot. We hebben te maken met propaganda, eenzijdige informatie en fake news. Er trekken complete cameraploegen mee ten strijde. De wereld is veranderd. En niet zo ver geëvolueerd dat we alle conflicten met woorden kunnen oplossen. Helaas. Wellicht de allergrootste teleurstelling.
Beide auteurs schrijven voor de Amerikaanse geschreven media (Time Magazine, the New Yorker, Esquire), hebben een enorme militaire achtergrond op het gebied van Nationale veiligheid bij de Amerikaanse Marine en de NAVO en schrijven naast fictie ook non-fictie.
Het verhaal spreek tot de verbeelding en toont allerlei vooroordelen waarmee verschillende kampen dealen. Wanneer je moeite zou doen om je te verdiepen in de angst en zorgen van de andere partij, is er een grotere kans op een vreedzame oplossing.
Meestal wordt dit onvoldoende gedaan waardoor we al gauw in een fase komen waarbij conflicten worden benaderd door het tonen van de spierballen. Goed voor het ego en de publieke opinie maar zelden vreedzaam. En een garantie voor verdere escalatie.
Het inhoudelijk deel over defensie zit wel goed bij de auteurs van 2034. Het beklemmende gevoel wordt bij mij vooral veroorzaakt door de raakvlakken met de gebeurtenissen nu. Het spanningsdeel en het sociaal-emotionele deel van het verhaal, vind ik beduidend minder sterk uit de verf komen. Voor mij is het teveel een ‘strategisch spel’ dat zakelijk wordt weergegeven en nergens de personages, die in basis zeer interessant zijn, tot leven weten te wekken.
Daarmee is 2034 geen slecht boek maar voldoet het niet aan mijn persoonlijke voorkeur. Een journalistieke verslag leggende schrijfstijl mist alle gevoelens die oorlogsdreiging en escalatie juist in zich heeft. Geen oorlog zonder menselijk leed, angst en hoop.
Ken Follett heeft zijn defensie-kennis aangevuld met hulp van experts. Hij heeft een groot sociaal hart van zichzelf. De combinatie maakte Nooit een meesterwerk. Defensie-experts Elliot Ackerman en James Stavridis hadden er bij het schrijven van 2034 goed aan gedaan, de hulp in te schakelen van mensen die gevoelens tonen, die losstaan van de feiten.
2034 is een boek over oorlog en dreiging. Een fictief verhaal dat als non-fictie is verpakt. De krant van morgen met een rampzalige kop. Ik geef dit boek twee en halve ster. Zeker niet slecht. Ik heb echter persoonlijk behoefte aan meer dan alleen verslaglegging.
Persoonlijke songtekst:
‘Now we’re fighting in our hearts
Fighting in the streets
Won’t somebody help me?
War, war is stupid and people are stupid
And love means nothing in some strange quarters
War, war is stupid and people are stupid
And I heard them banging on hearts and fingers
War, war, war’
(Culture Club – ‘the War Song’)
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren.
