"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Aarde Eten

Vrijdag, 20 mei, 2022

Geschreven door: Dolores Reyes
Artikel door: Madelon van Honk

Een wereld waarin je nooit veilig bent

[Recensie] Aarde Eten van de Argentijnse Dolores Reyes is opgedragen aan Melina Romero en Araceli Ramos, twee jonge meisjes die slachtoffer werden van femicide, iets wat veel voorkomt in Argentinië en waar Reyes als activiste tegen strijdt. De meisjes liggen begraven bij een begraafplaats dicht in de buurt waar Reyes werkt in Buenos Aires. Femicide is ook een groot thema in deze debuutroman, maar het gaat vooral ook over opgroeien met trauma en constant, overal op je hoede moeten zijn. Dat alles wordt door Reyes gebracht in een bevreemdende vertelling met magische elementen die juist omdat die zo atypisch is, veel indruk weet te maken.

De naamloze verteller van Aarde Eten is een meisje dat alleen met haar broer achterblijft nadat haar moeder vermoord is, haar vader verdwenen is (en die waarschijnlijk degene is die hun moeder vermoord heeft) en ze iedereen om zich heen doet wegvluchten nadat ze haar magische kracht ontdekt: ze kan het lot van de doden en ontvoerden zien wanneer ze van de aarde eet waarop de slachtoffers gelopen hebben. Deze kracht maakt mensen bang, maar er zijn ook mensen die vurig hopen dat de verteller ze kan helpen bij de zoektocht naar hun verdwenen dochter. Als lezer volg je een aantal van deze zaken waar het aarde-etende meisje bij betrokken raakt, en ondertussen lees je hoe het meisje genoodzaakt is om in moordend tempo volwassen te worden.

De enorme vaart waarmee Aarde Eten verteld wordt, draagt in hoge mate bij aan de absurditeit van de vertelling. Er wordt nooit enige tijdsaanduiding gegeven waaruit de lezer kan opmaken hoeveel tijd er verstreken is en de tijd die voorbijgaat, verstrijkt met enorme horten en stoten. Het ene moment heb je het idee dat je leest over een klein meisje, en dan opeens lijkt het alsof we met een jongvolwassene te maken hebben. Dit alles natuurlijk om het idee dat dit jonge meisje wel heel snel op moet groeien kracht bij te zetten, en toegegeven: het werkt enorm goed.

Er zijn meer elementen waardoor deze roman zo vreemd overkomt. Zo zijn er personages die opeens uit beeld verdwijnen en plotseling, zonder nadere toelichting, weer opduiken. Ook werkt de wisselwerking tussen het magische, onrealistische en het alledaagse, realistische zeer bevreemdend; het ene moment zit het meisje nog met haar broer aan de ontbijttafel, het volgende moment heeft ze allerlei visioenen over haar juf, die ook slachtoffer van femicide werd.

Boekenkrant

De dood is altijd en overal aanwezig in Aarde Eten. Reyes weet heel knap een gevoel van onveiligheid over te brengen op de lezer. De enige constante en veilige factor in het leven van de verteller is haar broer. Verder is niemand te vertrouwen en word je op de meest onbewaakte ogenblikken geconfronteerd met trauma, verlies en de dood. Het feit dat jonge meisjes zich al vanaf heel jonge leeftijd bewust zijn van het feit dat ze niet veilig zijn, spreekt uit het moment wanneer haar juf aan de verteller vertelt dat ze graag kinderen had gewild: “Ik voor geen goud. Ze verdwijnen.”

De deprimerende inhoud van deze roman, in combinatie met de verschillende bevreemdende elementen en het moordende verteltempo zorgen ervoor dat Aarde Eten leest als een heel slechte trip. De beste houding om dit boek te lezen is misschien ook wel om niet alles te proberen te begrijpen, maar om het verhaal gewoon te ondergaan. Dan overtuigt dit romandebuut van Reyes het meest, en kun je je een heel klein beetje beter inbeelden hoe het is om als jong meisje op te groeien in een wereld waarin je nooit veilig bent.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles