Hoe ga je om met afscheid?
[Recensie] Dit boek is geschreven voor kinderen en de schrijfster, filosoof en programmamaker Stine Jensen is daar over het geheel genomen ook wel in geslaagd. Ze legt, op voor kinderen begrijpelijke wijze uit wat afscheid en rouw is en wat er dan met een mens gebeurt. Het boek stelt ook steeds vragen die aanzetten om ergens over na te denken en het geschrevene op de persoonlijke situatie toe te passen. Zo komt het boek dicht bij kinderen te staan.
Hier en daar overschat de auteur kinderen echter wanneer ze vanuit haar filosofische achtergrond wat te diep gaat of de dingen nog meer had moeten vertalen zoals bijvoorbeeld in hetgeen ze over Montaigne aandraagt, die vindt dat een kind al over de dood moet nadenken.
Hierover schrijft ze: “Echt vrij zijn, zei hij, betekent dat je het minder erg vindt om dood te gaan. Je bent dan zo tevreden over je leven, dat je gemakkelijker kunt accepteren dat het een keer ophoudt.” Dit lijkt mij voor kinderen erg moeilijk, te abstract, om te kunnen begrijpen. Ook Nietzsche komt naar voren die het leven te kort vindt om te piekeren en aanmoedigt om te genieten. Het lijkt mij dat kinderen dit nog niet zo ervaren en dat dit meer tot het levensgevoel van volwassenen behoort.
De fasen in het rouwproces van Kübler Ross krijgen ook aandacht: nee-fase, boze fase, onderhandel-fase, verdrietige fase en acceptatie. Daar zit veel goeds in en zo kàn het in de praktijk ook zijn maar inmiddels is dit model door nieuwere inzichten toch wel wat achterhaald.
Tegenwoordig is er een andere en meer dynamische visie op rouw waarbij er geen sprake is van opeenvolgende fasen maar van aspecten die meer tegelijk om aandacht vragen. Mooi is het Deense woord – het land van herkomst van Stine – ‘sorge’ dat letterlijk ‘wond aan je hart’ betekent en dat is een treffend woord voor de pijn die een nabestaande voelt.
Er is ook aandacht voor euthanasie, zelfdoding, ongelukken en leven na de dood.
Dit mooi verzorgde boek, geïllustreerd door Marijke Klompmaker, is een zeer sympathieke poging om ons kwetsbare leven op kinderlijke maar niet kinderàchtige wijze onder woorden te brengen. Tussen de teksten zijn ook reacties van kinderen te lezen.
Meelezen van pedagogisch geschoolde mensen had de tekst hier en daar ten goede kunnen komen.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De leesclub van Alles
