"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Als de tijd er rijp voor is

Zondag, 1 april, 2012

Geschreven door: P Sleep
Artikel door: Carmen Meuffels

Veelbelovende debuutroman verrast op het juiste moment

“Mama, wanneer komt Sinterklaas?” vroeg hij. Het antwoord dat komen ging wist hij al, toch wilde hij het haar hardop horen zeggen. “Als de tijd er rijp voor is,” antwoordde ze.’ In Als de tijd er rijp voor is, de wonderlijke debuutroman van de jonge P. Sleep (het curieuze pseudoniem van Rudy van der Meer), maken we kennis met Boudewijn, het geduldigste kind uit de Nederlandse literatuur. Zijn onwrikbare vertrouwen in de verstrijkende tijd wordt aan het wankelen gebracht wanneer hij op tweeëntwintigjarige leeftijd halsoverkop verliefd wordt op de roekeloze Violet.

Het verhaal begint op de dag dat Boudewijns vader vertrekt. Hij aait zijn zoon – die op dat moment acht jaar is en onwetend op een perenijsje sabbelt – over zijn bol, geeft zijn vrouw een kus op haar wang en trekt de voordeur achter zich dicht. Dat zijn vertrek misschien wel definitief was, dringt slechts langzaamaan tot Boudewijn door. Net als zijn moeder, die halsstarrig de tafel voor drie personen blijft dekken, gelooft hij dat zijn vader elk moment terug kan keren:

‘De tafel was gedekt voor drie personen, al waren ze al maanden met zijn tweeën. Boudewijn was er aan gewend. Drie donkerblauwe borden, drie doorzichtige glazen met ribbeltjes, drie vorken, drie messen. “Wanneer komt papa terug?” vroeg hij. “Als de tijd er rijp voor is,” zei ze. “Morgen?” vroeg hij. “Misschien.” Ze glimlachte. “Misschien wel morgen.”’

Juist wanneer zijn moeders naïviteit en haar voorspelbare antwoord ergerlijk beginnen te worden, gebeurt het onvoorstelbare: Boudewijns vader komt terug. Waarom hij wegging of waar hij is geweest blijft onduidelijk, maar vaststaat dat Boudewijn vanaf dat moment heilig gelooft in zijn moeders mantra: als de tijd er rijp voor is, komen al je wensen uit. Het enige wat je daarvoor moet doen is wachten. Lang wachten soms. Zo groeit Boudewijn op tot de geduldigste adolescent die er bestaat. Grote tegenslagen maakt hij niet mee, momenten van enorme euforie evenmin. Zijn gebalanceerde leven dreigt hem tot een saai personage te maken, totdat hij tijdens een circusvoorstelling de bloedmooie trapeziste Violet ziet. Het is liefde op het eerste gezicht – van zijn kant althans, want Violet ziet hem niet staan. Die is veel te druk met het oefenen van haar act, de dubbele salto mortale, een sprong die wegens zijn extreem hoge risicofactor met recht naar de dood vernoemd is.

Heaven

Alsof de sprong op zich al niet risicovol genoeg is, maakt Violet er een spel van om de hand van haar partner (een gespierde, Koreaanse luchtacrobaat) pas op het allerlaatste moment vast te pakken. Na elke keer bijna te bezwijken van angst, beseft de toekijkende Boudewijn waar het object van zijn begeerte mee bezig is: ‘Violet tartte de tijd.’

Een meisje dat de tijd willens en wetens uitdaagt en een jongen die in alle gevallen het liefst een passieve, afwachtende houding aanneemt – twee uitersten, die elkaar wonderbaarlijk goed blijken aan te vullen. In bijzonder lieve, verterende en niet zelden grappige anekdotes beschrijft P. Sleep de tijd die Boudewijn en Violet samen doorbrengen, van de dag dat Boudewijn een kalender voor haar koopt tot de dag dat hij – onder haar toeziend oog – trillend aan een trapezetouw hangt. Als de tijd er rijp voor is lijkt het romantische The Notebook in boekvorm te worden, totdat Boudewijn een schokkende ontdekking doet die niet alleen zijn wereld, maar ook die van zijn moeder op zijn kop zet. Aan zijn gelukkige leven met Violet komt abrupt een einde, en de tot dan toe vrij passieloze protagonist komt voor het blok te staan: als hij (af)wacht, verliest hij alles wat hem lief is, maar actie ondernemen druist in tegen alles waar hij voor staat, en is bovendien (in meerdere opzichten) een soort verraad jegens zijn moeder.

Boudewijns innerlijke strijd wordt door P. Sleep nooit geëxpliciteerd, maar is desondanks (of misschien wel juist daardoor) voelbaar beklemmend. Wat aan het begin van de roman een gemakzuchtig antwoord leek, wordt tegen het einde aan een filosofische overweging die allerlei implicaties en gevolgen met zich meedraagt. Als de tijd er rijp voor is laat ons zien hoe moeilijk het is om te veranderen – en hoe onmogelijk het is om een eenmaal gemaakte keuze terug te draaien.

Het is een meesterlijke debuutroman van een veelbelovende, jonge auteur, die niet alleen bewijst dat hij de humorvolle kant van het tragische inziet, maar die er bovendien in slaagt om – met oog voor detail – een aanvankelijk niet bijster boeiend jongetje tot een intrigerend hoofdpersonage te maken. Of het beter is om (af) te wachten of niet is in elke situatie anders, maar niet wanneer om het lezen van dit boek gaat. Wachten is geen optie: de tijd is – nu misschien wel meer dan ooit tevoren – klaar voor P. Sleep.


Eerder verschenen op Recensieweb


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.