Een aardig boek, maar meer van verwacht
[Recensie] Anomalie uit 2020 is een enorm verkoopsucces in Frankrijk. Er gingen meer dan één miljoen exemplaren over de toonbank, een onvoorstelbaar aantal. Hervé Le Tellier ontving voor het boek de Prix Goncourt. Dit is een prestigieuze en zeer literaire prijs, terwijl het boek in Nederland onder de spannende boeken wordt geschaard. Misschien komt dit door de uitgever. Xander staat niet bekend om het uitgeven van veel literatuur. Het kinderachtige omslag doet het boek ook geen goed.
De eerste maanden nadat de vertaling in de winkel lag deed Anomalie vrij weinig. Na wat gunstige recensies nam de belangstelling toe. Om mij heen hoor ik van veel mensen dat zij dit boek willen lezen. Daartegenover staan ook mensen die een uitgesproken afkeer van het boek hebben. Een van hen is Niña Weijers. In De Groene brandt zij Anomalie af. De titel van haar stuk, Experimenteel, bizar en gestoord, klinkt niet negatief, maar dit is cynisch bedoeld. Ze vindt het boek gelikt en commercieel, een citaat: “Dit is een volstrekt kinderachtige roman, vol (o, ironie) tweedimensionale personages die door hun schepper allerlei quasidiepzinnige gedachten en monologen in de mond worden gelegd.”
Deels kan ik met haar verhaal meegaan, maar het eerstejaars-kunstacademieproza van Weijers staat mij een beetje tegen. Na het lezen van De consequenties kan ik bij zo’n stuk alleen maar denken: de pot verwijt de ketel. Haar debuut staat bol van quasidiepzinnige gedachten, geuit door nogal oninteressante personages. Misschien zag zij overeenkomsten met haar eigen proza. Vaak veroordelen wij het zwaarst diegenen die ons het dichtste bij staan. Of zoals Koos van Zomeren het mooi omschreef: “Elk rund kent de eerste wet van de koestal: de grootste dief van je ruif staat pal naast je.”
Genoeg hierover en naar het verhaal van Anomalie. In de eerste hoofdstukken volgen we een stuk of tien personen: een advocate, een huurmoordenaar, een schrijver, enzovoorts. Zij hebben één ding met elkaar gemeen. Zij vlogen in hetzelfde vliegtuig van Parijs naar New York en kwamen in extreem slecht weer terecht. Zoiets hadden zelfs de piloten zelden meegemaakt. De turbulentie was enorm, maar zij overleefden het. Voor sommige passagiers was het een traumatische ervaring. Dan gebeurt er halverwege het boek iets mysterieus, wat de kern van het verhaal is. Ik had nog niets over het boek gelezen, dus voor mij was deze wending een grote verrassing. Om het voor anderen niet te verpesten, zeg ik er verder niets over. Een beetje flauw dat Weijers in haar column deze spoiler wel weggeeft.
De gebeurtenis is zo buitengewoon dat een heel team van wetenschappers wordt ingeschakeld. We volgen een aantal personen uit dit team met hun eigen besognes en drijfveren. De eerder gevolgde passagiers komen ook weer voorbij in een serie gebeurtenissen die de hele wereld in de greep zal houden. Je kunt het verhaal lezen als sciencefiction of als een dystopie, het speelt in de nabije toekomst, die inmiddels achter ons ligt. Daarnaast zit het verhaal inderdaad vol met quasidiepzinnige theorieën over tijd, de virtuele wereld en het wezen van de mens.
Anomalie is vlot geschreven. Ik las het boek in twee dagen uit, maar de vele tikfouten, dubbele woorden en dergelijke stoorde mij wel. Het zijn waarschijnlijk vertaalfouten, veroorzaakt door de snelheid waarmee het boek moest worden vertaald, maar dan nog. Halverwege zat ik helemaal in het verhaal, maar tegen het einde had ik meer verwacht van de uitwerking van het centrale gegeven in het boek. De verschillende verhalen sloegen wat dood en de samenhang ontbrak. Nergens gaat het echt schuren of wordt het echt wreed. Dat is jammer. Het is een aardig boek, waar ik meer van had verwacht.
—
Eerder verschenen op Uitgelezen Boeken
