Spelen op het strand
De journalist Michael Brooks (1970) is gepromoveerd op onderzoek in de kwantummechanica en is in staat om moeilijke wetenschap begrijpelijk te maken. Nadat hij in de lobby van een hotel in Brussel drie Nobelprijswinnaars natuurkunde zag klunzen met de bediening van de lift, besloot hij eens uit te zoeken of de natuurkunde met meer mysteries worstelt. In zijn eerste boek, 13 keer onverklaarbaar uit 2009, besprak hij verschijnselen die wetenschappers het schaamrood op de kaken zouden moeten geven, en complotdenkers en zwevers de handvatten geven voor de wildste fantasieën.
In 2015 verscheen zijn At the edge of uncertainty. Hij vergelijkt daarin de grenzen van onzekerheid met de kustlijn. De wetenschap heeft de duinen in kaart gebracht, de zee is voor mensen die liever vissen dan bouwen. Maar op het strand gebeurt het: creëert de wetenschap daar duinen of slaat de zee ze weg? Brooks bespreekt elf strandonderwerpen, waarvan hij niet zeker weet welke kant het op zal gaan. Verschillen mensen van zombies? Zombies hebben geen bewustzijn, maar wat als bewustzijn niets anders is dan een enorme aaneenschakeling van synapsen?
Brooks geeft voorbeelden waaruit volgens hem blijkt dat niet alleen mensen, maar ook dieren – van honden tot kakkerlakken – een persoonlijkheid hebben en vraagt zich af of persoonlijkheid een evolutionair grondbeginsel is. Lange tijd lachten we om de evolutietheorie van Lamarck die niet in selectie maar overerving van verworven eigenschappen geloofde. De epigenetica geeft hem echter een steuntje in de rug: mensen verwekt tijdens de hongerwinter van 1944-1945 hebben aandoeningen die op veranderingen in hun erfelijk materiaal duiden, en hun kinderen ondervinden ook nog steeds de gevolgen. Soms zwicht Brooks voor te mooie voorbeelden. De psycho-immunologie heeft afdoende aangetoond dat hersenen het immuunsysteem kunnen beïnvloeden, maar hij had wel wat kritischer mogen zijn bij studies die beweren dat een sterke geest het sterfbed kan uitstellen. De laatste hoofdstukken zouden beter gepast hebben in zijn eerdere boek. Daarin gaat Brooks in op het universum als kwantumcomputer, het ontstaan van het heelal, Turings hypercomputer en de tijd als illusie. In iedere pagina leest men Brooks hartstocht voor de wetenschap. Natuurlijk weten we niet alles, maar dankzij onze behoefte om alles te begrijpen, raken we nooit verzadigd en zal er altijd een strand voor wetenschappers zijn.
—
Eerder verschenen in Skepter
