De Reformatie revisited
Vorig jaar werd herdacht dat het vijfhonderd jaar geleden was dat Luther zijn stellingen aan de kerkdeur in Wittenburg timmerde. We werden overspoeld met publicaties, websites en tentoonstellingen. Wat blijkt? Zoek je nu naar informatie dan is die moeilijker beschikbaar. Daarom op De Leesclub van Alles nog even een samenvatting van de mooiste boeken die ter gelegenheid van het herdenkingsjaar verschenen, met dank aan Geschiedenis Magazine.
Karin de Leeuw (redacteur geschiedenis en archeologie voor De Leesclub van Alles)
Atlas van de Reformatie in Europa
Hoe kun je de verspreiding, betekenis en omvang van de Reformatie goed uitleggen? Het gebeurt vaak in lijvige boeken vol tekst, met hier en daar afbeelding. Dit is niet zo vreemd de Reformatie betekende een (her)waardering voor het woord in het bijzonder. De Atlas van de Reformatie in Europa kiest voor een andere methode: langs 60 gedetailleerde kaarten met uitgebreide, duidelijke legenda’s, neemt schrijver Tim Dowley de lezer mee naar de tijd van het Grote Schisma, door naar de verspreiding van de Reformatie (anno 1530) tot en met het begin van deze religieuze revolutie in Nederland. Een prachtig geïllustreerd boek dat de omvang en invloed van de Reformatie in heel Europa in beeld brengt.
Luther, Een biografie
De meeste biografieën van Luther zijn geschreven door kerkhistorici en besteden vooral aandacht aan zijn betekenis voor de Reformatie. Lyndal Roper vormt hierop een uitzondering. Ze is religiehistoricus en kiest er in haar levensbeschrijving van Luther bewust voor om niet zijn theologische ontwikkeling tot in detail te traceren. Ze wil Luther leren begrijpen aan de hand van zijn innerlijke ontwikkeling en zijn relatie tot de ander. Waarom kreeg hij bijvoorbeeld keer op keer ruzie met diegenen met wie hij het nauwst had samengewerkt? Zoals Roper zelf in de inleiding zegt: “Het waren Luthers levendige vriendschappen en vijandschappen die mij ervan overtuigden dat men hem moest proberen te begrijpen vanuit zijn relaties met anderen en niet als de eenzame held van de reformatorische mythe.”
Luther. Een mens zoekt God
Hoogleraar kerkgeschiedenis Selderhuis schreef de eerste Nederlandse Lutherbiografie sinds lange tijd. De titel verklapt al de insteek van zijn boek: de mens Luther laten zien die worstelt en zoekt. Net als bij de biografie van Roper ligt de nadruk niet op het beschrijven van zijn theologische ontwikkeling. Selderhuis schildert de hervormer (chronologisch) af in tien verschillende ‘rollen’: Luther als kind, later als student en weer later bijvoorbeeld als exegeet, reformator en vader. Daarbij laat hij Luther zelf veel aan het woord. Hij citeert uit zijn briefwisselingen, Tafelgesprekken en bekendste boeken. Selderhuis heeft gekozen voor een biografie die toegankelijk is voor een breed publiek, maar de lezer ook “bepaalt bij de wezenlijke vragen van het leven”. Luthers antwoorden op deze vragen zijn relevant voor een hedendaagse gelovige, daar is de schrijver van overtuigd.
Het merk Luther
Hoe kon 500 jaar geleden, toen de communicatielijnen totaal anders waren dan nu, een theologisch geschil uitgroeien tot een enorme publieke kwestie waarin zowel geestelijken als leken betrokken werden? Dat is de vraag die in dit boek centraal staat. Binnen vijf jaar nadat Luther de 95 stellingen op schrift had gesteld was hij de meest gepubliceerde auteur die Europa tot dan toe gekend had. Pettegree geeft niet een levensbeschrijving van de hervormer maar onderzoekt hoe een monnik en hoogleraar aan een kleine, onbetekenende universiteit de beroemdste man van Europa werd. Zijn machtige vrienden en tegenstanders komen uitvoerig aan bod, maar ook de aflatenhandel die aanleiding vormde tot de religieuze revolutie, evenals de vorming van de protestantse kerk.
—
Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine
