"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Babylon

Vrijdag, 24 maart, 2017

Geschreven door: Yasmina Reza
Artikel door: Ger Leppers

Franse Huis-tuin-en-keukenmoord

[Recensie] De roman ’Babylon’ van Yasmina Reza werd vorig jaar in Frankrijk bekroond met de Prix Renaudot. Maar die had de schrijfster niet meer nodig om beroemd te worden. Ze behoort al jaren tot de meest gespeelde toneelauteurs van onze tijd. Het spitse en vernuftig geconstrueerde stuk Art, een satire op de wereld van de moderne kunsthandel, betekende in 1994 haar internationale doorbraak. Reza’s toneelwerk is vertaald in zo’n 35 talen. Het wordt gespeeld in beroemde theaters zoals het Royal Shakespeare Theatre, het Weense Burgtheater en de Berlijnse Schaubühne.

De kwaliteiten die Reza’s toneelwerk zo succesvol maken, zijn ook terug te vinden in haar nieuwe roman. De gesprekken tussen de personages lijken volstrekt natuurlijk, ook – of nog beter, en mooier: juíst –  op momenten dat de sprekers, verward door al het onverwachte dat hen overkomt, opeens absurde zijpaden inslaan, ze helpen de karaktertekening en de intrige altijd vooruit, en ze staan als een huis. De tekst wordt daarbij gekruid door een mild satirische ondertoon, met vaak mooie genereuze trekjes dankzij Reza’s begrip voor menselijke zwakheden.

Babylon bevat bovendien alle ingrediënten die de literaire thriller al kenmerken sedert Dostojewski – de eerste grootmeester van het genre. Het is echte literatuur, met spanning en veel ruimte voor overwegingen omtrent persoonlijke schuld en de eventuele vermijdbaarheid van de gebeurtenissen.

Het verhaal is simpel, en wordt verteld door Elisabeth. Zij is voor in de zestig, met een huis-tuin-en-keukenhuwelijk, een huis-tuin-en-keukenbaan, een huis-tuin-en-keukenechtgenoot genaamd Pierre, en een huis-en-keukenappartement – zonder tuin, want het echtpaar woont in een flatgebouw. In een weemoedig moment geeft ze haar leven, volgens de berekening van het Franse onderwijssysteem, nog net twaalf punten op twintig – een mager zesje, zouden wij in Nederland zeggen.

Kookboeken Nieuws

Eén verdieping hoger woont een middelbaar echtpaar, de kleurloze Jean-Lino en zijn vrouw Lydie, een wat doorgeslagen dierenactiviste die in haar vrije uren optreedt als jazz-zangeres. Geen van beide huwelijken is slecht, maar overhouden doet het allemaal nu ook weer niet.

Wanneer Elisabeth voor vrienden, collega’s en de bovenburen een voorjaarsfeestje geeft, verloopt dat ogenschijnlijk rimpelloos. Maar na afloop breekt één verdieping hoger de pleuris uit – al is dat misschien een wat vulgaire aanduiding voor de toch nog vrij nette explosie waarmee de irritaties van een zich voortslepend sleurhuwelijk opeens tot uiting komen. De tirade die Lydie afsteekt tegen haar man is een hoogstandje: “Terwijl we nota bene in gezelschap van ontwikkelde mensen verkeren, zet mijn man het op een zuipen, doet hij kippen na, vertelt hij aan wie het maar horen wil dat mijn kleinzoon denkt dat ik niet goed wijs ben, dat de ober denkt dat ik niet goed wijs ben, ja die was ik nog vergeten, en dat hij zelf denkt dat ik niet goed wijs ben door een raar verhaal op te hangen over een onderwerp dat helemaal niet om te lachen is en waarvan niemand snapt hoe erg het is.” De afloop van de ruzie is catastrofaal: Elisabeth en Pierre liggen net in bed wanneer Jean-Lino weer naar beneden komt en aanbelt. Hij heeft Lydie vermoord. Onthullen hoe het verder gaat met de moordenaar, met het lijk van zijn vrouw en met de benedenburen zou jammer zijn.

Maar de plotselinge ontregeling van vier doodgewone mensenlevens wordt verteld met een discretie en een gevoel voor sprekende details, een opbouw van spanning en een mededogen met de personages die doen denken aan de mooiste romans noirs van Georges Simenon. Met haar humor weet Yasmina Reza daaraan ook nog eens een geheel eigen kleur te geven. Als er dan toch cijfers mogen worden gegeven: een achteneenhalf lijkt me ruimschoots verdiend.

Eerder verschenen in Trouw


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.