Jona Lendering over zijn fascinatie voor de oudheid, over zijn werk, en over bedrog in de wetenschap
[Leesclubavond] Op donderdag 20 mei, 20.00 uur was historicus en archeoloog Jona Lendering te gast bij DLVAlive. Hij sprak over zijn nieuwe boek Xerxes in Griekenland kwam ter sprake. Ik vroeg hem ook waar zijn interesse in de oudheid vandaan kwam en hoe hij zijn eigen vak ziet.
Enkele uitspraken van Lendering tijdens het gesprek:
“In mijn vak is het heel moeilijk om niet wat sympathieën te ontwikkelen. Neem nu Barsine, de minnares van Alexander de Grote, ze was een Perzische vrouw, een paar jaar ouder dan Alexander. Zij moet een sleutelfiguur te zijn geweest. Zij sprak meerdere talen. Als bemiddelaar tussen de Grieken en de Perzen. Heel belangrijke figuur, wordt maar een paar keer in de bronnen genoemd.”
“Zeker met sensationele vondsten van papyri moet je voorzichtig zijn, want dat kan zomaar een vervalsing zijn.”
“Papyri kunnen literaire stukken zijn, zoals bijvoorbeeld iets van Sophocles, maar ook een kattenbelletje als: ik kom morgen langs, zorg je dat je gebak in huis hebt?”
“Het schrijven van historische boeken door populair-historici zorgt er eigenlijk voor dat minder bekende historische auteurs, zoals Jeroen Wijnendaele, die hun wetenschappelijke werk veel beter doen, niet worden opgemerkt.”
Jona Lendering over zijn boek op Sargasso:
“Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven. Elke eerstejaarsstudent weet namelijk waarom dit een rookgordijn was: analisten kunnen immers wel slechte vervalsingen ontmaskeren, kunnen goede vervalsingen niet ontdekken en kunnen niet aantonen of iets echt is. Dat weet elke oudheidkundige en het persbericht over de laboratoriumresultaten is minimaal te typeren als misleidend. Het was niet voor het eerst dat oudheidkundigen rookgordijnen legden. En ook niet voor het laatste. Sargasso had in Nederland de primeur van de ontdekking van de Sapfo-fragmenten, waarvan inmiddels duidelijk is dat de ontdekker snoeihard heeft gelogen. Er is sprake van óf vervalsing óf heling van geplunderde goederen. De simpele waarheid is dat datafraude veel meer voorkomt dan in elk geval ik vreesde. Ik heb erover geschreven in Skepter. Hoewel er redenen zijn tot grote bezorgdheid, gaat mijn boek niet alleen daar over. Ik hoop in Bedrieglijk echt vooral te tonen dat de bestudering van antieke teksten, ongeacht de moeilijkheden, vooral heel fascinerend is.”
In mijn recensie schreef ik:
“Bedrieglijk echt biedt een fascinerende inkijk in de wereld van de oudheidkunde, met hele mooie en ook hele lelijke dingen. Ook voor elke leek een heerlijk boek om te lezen. Volgens Lendering loopt het aantal gepubliceerde antieke teksten in de tienduizenden. Bij opgravingen duiken nog steeds nieuwe papyrusrollen op, ook onvervalste. Interessant is dat er heel veel van die rollen, ook die al jaren geleden zijn gevonden, nog ongeopend zijn. Ze uitrollen betekent vaak, merkt Lendering op, dat ze onherroepelijk beschadigd raken. Gelukkig komen er steeds meer technieken bij om deze papyri intact te laten waarmee we toch kunnen lezen wat er staat. Zo wacht ons mogelijk nog een groot aantal nieuwe teksten uit de oudheid. Wat zou daar allemaal bij kunnen zitten? Waarom niet de dialogen van Aristoteles. Of zijn tweede deel uit de Poëtica over de komedie? Allemaal verloren gegaan, dachten we. Maar je weet het nooit.”
—
Eerder verschenen op DLVA youtube
