"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Beitelaar

Dinsdag, 26 juli, 2022

Geschreven door: Ted van Lieshout
Artikel door: Roeland Dobbelaer

Kinderen die slachtoffer zijn van seksueel misbruik zijn altijd twee keer slachtoffer

[Recensie] Schrijver Ted van Lieshout leek bij de eerste promotieoptredens voor zijn nieuwe roman Beitelaar wat bevreesd dat zijn boek mogelijk niet zou aanslaan door het zware thema. “Het is ook best een grappig boek,” zei hij bij de start van het interview dat hij met Liliane Waanders had bij Bazarow.LIVE jongstleden juni . Hij beschreef daar in het kort het eerste stuk van de roman. “Is het zo spannend genoeg?,” vroeg hij uitdagend. “Hebben jullie zin om het te lezen?” Hij vervolgt: “Er zit ook een zware kant aan, en die krijg je gaandeweg voorgeschoteld. Maar in eerste instantie is het een romance.”

Ik kan het moeilijk met Van Lieshout eens zijn. Ook al is de roman met de nodige humor geschreven en zit er ook een whodunit in, er zit weinig leuks in dit boek. En of het een romance wordt? Oordeel vooral zelf. Met zijn 168 pagina’s denk je even snel een boekje te lezen, maar de thematiek – hoe om te gaan met slachtoffers van kindermisbruik – is loodzwaar. Beitelaar is vooral een maatschappelijke aanklacht. Van Lieshout stelt dat als het misbruik bekend wordt, slachtoffers van kindermisbruik vaak worden weggedrukt, dat hun gevoelens worden genegeerd, dat daar niet over kan worden gesproken. Ouders, hulpverleners vanuit de jeugdzorg, rechters, politie, niemand weet eigenlijk goed hoe ze met deze kinderen moeten om gaan. Op een gegeven moment laat Van Lieshout een van de personen in het boek zeggen: “Als ouders weten wat er is gebeurd, zijn kinderen de pineut. Die weten niet hoe ze moeten omgaan met de woede en paniek van hun ouders.” Van Lieshout laat in zijn roman zien dat de rechter en dus ook de politie en het Openbaar Ministerie precies willen weten wat er is gebeurd, zodat ze de dader de juiste straf kunnen geven. Maar volgens Van Lieshout is het helemaal niet in het belang van een kind om dat allemaal te moeten vertellen. De ouders weten met deze kennis geen raad, en het zal de relatie tussen kind en ouders alleen maar (verder) verstoren. En hoe zit het met de gevoelens van het kind over het misbruik? Hoe komt het kind hier overheen? En wat als een kind zelf het helemaal niet zo erg vond? Wat moet er dan gedaan worden?

Beitelaar is ondanks het zware thema een ontzettend goed en knap geconstrueerd boek. Het is moeilijk het boek samen te vatten, omdat je dan meteen veel van de inhoud weggeeft, juist in de opbouw van het boek zit Van Lieshouts aanklacht vervat. In het kort het verhaal. Een jongen van 15 doet verslag van gebeurtenissen op een kerkhof. Hij heeft er een baantje en moet het kerkhof netjes houden. Als hij op zaterdag gaat werken, staat er dicht bij het hek een motor. Op het kerkhof zit er een man van voorbij de veertig te hakken in een grafsteen. Die steen op het graf blijkt van een familielid te zijn van de beitelende man. Eerst denkt de jongen dat de man in overtreding is: mag je zomaar in een grafsteen beitelen? En het kerkhof was nog niet open. Dan raakt hij in de ban van de man, die hij onweerstaanbaar knap vindt. “Ik schrok van zijn uiterlijk. Hoe kan een biker waarvan je de bilspleet kunt zien zo knap zijn? Ik weet niet hoe oud u bent, maar als ik Rudolph Valentino zeg, Omar Sharif, George Clooney of Orlando Bloom, dan zit er waarschijnlijk wel iemand tussen die u kent. Zo knap was hij ongeveer, […]” De jongen begint de man uit te horen en hij wordt steeds verliefder. Het is mooi hoe Van Lieshout de mogelijkheid laat zien dat kinderen op volwassen verliefd worden. Denk maar aan de huidige Franse president die als middelbare scholier verliefd werd op een van zijn leraressen, zijn latere vrouw.

De jongen doet er alles aan om steeds weer in contact met de man te komen en houdt hem van zijn werk. De man wimpelt hem aanvankelijk af – het gaat immers om een kind – maar later blijkt dat hij hiervoor nog andere redenen heeft. Uiteindelijk raken ze toch in gesprek. De familie van de man speelt een grote rol in het verhaal, er zit ook nog een link naar de Tweede Wereldoorlog. Ook de kerkhofbeheerder heeft een belangrijke bijrol. Uiteindelijk lopen de zaken uit de hand. Maar snap je pas gaandeweg het.

Boekenkrant

Al eerder schreef Van Lieshout over seksueel misbruik van kinderen. Zijn eerdere romans over dit thema Mijn meneer (2012) en Schuldig kind (2017) waren gestoeld op zijn eigen ervaring als kind. Bij Bazarow.LIVE vertelde dat Beitelaar niet autobiografisch is, maar dat hij verschillende opvattingen rond het thema kindermisbruik heeft willen samenpakken.

Beitelaar is een intelligente roman, over een buitengewoon lastig thema. Het is een roman die aan alle kanten wringt, schuurt en je ongemakkelijk achter laat. Eén ding wordt duidelijk als je dit boek leest: een kind dat slachtoffer is van seksueel geweld, wordt daarna nog eens slachtoffer door de wijze hoe de samenleving inclusief ouders, jeugdzorg en rechtspraak met kinderen omgaan. Voor alle mensen die zowel professioneel als privé te maken hebben met deze vorm van misbruik, zou dit wel eens een hele belangrijke eyeopener kunnen zijn. Literatuur die op deze manier maatschappelijk relevant is en tegelijkertijd een goede en intrigerende roman oplevert, dat is grote literatuur.

Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow