"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Berichten uit het tussenhuisje

Vrijdag, 13 april, 2018

Geschreven door: Henk van Straten
Artikel door: Marnix Verplancke

Henk van Straten over zijn scheiding: “Gewoon een scenario tussen vele andere.”

De eerste zinnen

“Hoe te beginnen? Met de dood van mijn hond, misschien.”

Recensie

Met skateboarden los je niet alles op, besefte Henk van Straten na tien jaar huwelijk en het op de wereld zetten van twee jongens. Uit jaloezie op zijn oudste die zo graag wou skateboarden, kocht hij zelf ook een plank. Met een rotvaart ging hij de piste af, maar hij zag dat wat hij zocht verder lag, de vrijheid was. Dus toen Cuba stierf, de hond die op een uitgedrukte sigaar leek, liet hij een briefje achter op de keukentafel: dat hij weg was en niet meer zou terugkeren. Henk ging in een tussenhuisje wonen, in feite een half huis met op de begane grond enkel een trap en een wc. De vorige bewoner had het gas aangezet en een lucifer afgestreken. Henk dacht er ook soms aan: “Het was geen voornemen en zelfs geen echte vrees; gewoon een scenario tussen vele andere.”

Kookboeken Nieuws

In korte hoofdstukjes vertelt Henk van Straten op indringende, maar nimmer sentimentele wijze hoe hij zijn scheiding probeerde te verwerken. Met Duveltjes en handenvol Oxazepam en Fenazepam,  ‘de pammetjes’, zoals hij het zegt, en vooral met heel veel verdovende seks. Toen hij nog maar een paar dagen in het tussenhuisje woonde maakte hij een Tinder-account aan en begon hij te swipen. “Het voelde soms als werken,” schrijft hij en na een tijd neukte hij ook tegen zijn zin, alsof hij zo die onpeilbare leegte diep in zichzelf zou kunnen bevatten.

Van Straten toont heel scherp hoe een drama de geest afsluit en alleen nog een opening laat voor wat hem persoonlijk aanbelangt. Op boeken kon hij zich niet meer concentreren, behalve op die zeldzame romans waarin hij zichzelf herkende. Max Porters Verdriet is een ding met veren genas hem bijvoorbeeld van de psycholoog. Want daar had zijn vrijheidsdrang hem uiteindelijk gebracht, op de rand van de labiliteit. En misschien komen we zo wel het echte onderwerp van Van Stratens boek op het spoor, het inzicht dat er bij een scheiding geen winnaars of verliezers zijn. “De wond was niet geheeld,” schrijft hij over het moment wanneer hij na twee jaar het tussenhuisje verliet, “maar de draad hield de huid bij elkaar en had het bloeden gestopt.”

3 vragen aan Henk van Straten

Je schrijft om je dachten te ordenen, zeg je, maar tezelfdertijd is je boek toch veel meer dan een reeks gedachten?

Van Straten: “Enerzijds is er het streven dat aan de bron ligt van alle literatuur, de wereld in kaart brengen en het bestaan eventjes tastbaar maken, waardoor de lezer de indruk krijgt een glimp op te vangen van datgene wat het banale, particuliere overstijgt. Anderzijds wou ik natuurlijk ook een goed boek afleveren. Het is dus niet zo dat mijn scheiding inherent interessant zou zijn voor anderen. Ik wil gewoon kunst maken, en dit bleek goed materiaal daarvoor. En ik doe dit niet voor mezelf. Wanneer ik schrijf, voel ik steeds de fictieve lezer over mijn schouder meekijken. Hij bestaat uit mijn collega’s, mijn moeder en uiteindelijk ook mezelf. Voor die lezer doe ik het uiteindelijk, in de hoop dat hij zal zeggen dat het goed is.”

Verander je het gebeurde ook niet door erover te schrijven?

Van Straten: “Natuurlijk. Wat hard was, wordt iets zachter, wat pijnlijk was, raakt verdoofd. Dat is fijn, maar ook vervelend, want van zodra ik klaar ben, krijg ik het gevoel dat ik de werkelijkheid geen recht hebt gedaan. Op zich is dat logisch natuurlijk, want het blijft een boek. Wanneer ik schrijf vraag ik me af welke scènes goed werken en welke niet. Schrijven is een ambacht dat losjes omspringt met de realiteit. Soms vergat ik wel eens dat dit over mezelf ging, en dat mijn ex en mijn jongens er ook echt waren.”

“Ik omarm iets, zuig eruit wat ik nodig heb en laat het vallen,” schrijf je vol zelfkennis. Heb je iets bijgeleerd over jezelf door over je scheiding te schrijven?

Van Straten: “Zeker, maar wat ik ook ervaren heb is dat wanneer je op het ene vlak iets bijleert, je op een ander weer complexer lijkt. Het leven is altijd in beweging en je blijft achter de feiten aan hollen met je begrip. Dat zou wel eens de reden kunnen zijn dat ik schrijf, om heel even het gevoel te hebben dat ik de wereld weer snap. Omspringen met het alleen zijn was heel lang een probleem waar ik geen vat op kreeg. Alles leek futiel. Een boek lezen was belachelijk en tv kijken ook. Het leidde tot een verlammende besluiteloosheid. Die praktische kant van het leven heb ik nu beter onder de knie. Ik heb mijn ritueeltjes, blijf gewoon thuis en ga op tijd naar bed.”

Eerder veschenen in Focus-Knack

Vanaf deze maand trekt Henk van Straten met Elke Geurts als duo door het land om te vertellen over respectievelijk Berichten uit het tussenhuisje en Ik nog wel van jou en – beide zijn dit boeken met scheiden als thema. Kijk hier voor meer informatie.

Boeken van deze Auteur:

Kwaad bloed

Vincent van Gogh sneed hier geen oor af

Berichten uit het tussenhuisje