[Recensie] Na mijn weinig enthousiaste recensie over Leo zijn roman Blauwe zomer uit 2019, zag ik met veel blijdschap dat hij een boek had geschreven over Berlijn en dan natuurlijk over de muziekscene in die stad. Ik ontving het boek al voor de feestdagen en ik kon er moeilijk weerstand aan bieden om niet direct te beginnen. Ik probeer bij mijn recensies continu te wisselen van boekgenre om scherp te blijven. Muziek heeft echter een enorme aantrekkingskracht zoals de vaste lezer inmiddels weet.
Leo Blokhuis is zoon van een dominee, broertje van een minister en muziekkenner bij uitstek. Over alle bovenstaande kenmerken maakt en maakte hij mooie televisieprogramma’s. Ik kan tevens bekennen dat Leo de enige man op aarde is waarvoor ik ’s nachts wakker blijf. Zijn nacht van de popmuziek is een memorabele trip down memory lane op het gebied van de wereldwijde muziekgeschiedenis. Leo heeft ongetwijfeld de vertelkunst van zijn vader, alleen spreken zijn onderwerpen mij meer aan. Hij vormt daarin een duo met Matthijs van Nieuwkerk, waarbij Matthijs uitstraalt een muziekkenner te zijn, maar volledig verbleekt in het bijzijn van Leo.
Leo heeft dan ook, naast een tweetal pagina’s met bronvermeldingen, niemand nodig om zijn kennis te spuien. Berlijn is een machtig onderwerp. Hij neemt ons chronologisch mee door de muziekontwikkeling vanaf het einde van de Eerste Wereldoorlog tot 2020. Als muziekliefhebber maak je een reis door de tijd langs een scala aan artiesten uit vele genres binnen de muziek. En veel is ook echt mijn smaak. Hoogtepunten zijn voor mij dan ook de verhalen over Brian Eno, Hans Joachim Roedelius, Kraftwerk, David Bowie, Frank Zappa en Edgar Varèse.
Wat het extra boeiend maakt, is het politiek klimaat en de positie van Duitsland in de verschillende tijdvensters, in relatie tot de muzikale evolutie. Dat heeft Leo geweldig aangepakt. Het maakt Berlijn, muzikale revolutie tot een waardevol document. Extra aandacht wil ik schenken aan de uitgeverij. De Bezige Bij heeft er bovenal iets prachtigs van weten te maken. Het gehele boek is gedrukt op glanzend dik (foto)papier waardoor de honderden kleurenfoto’s maximaal tot hun recht komen. Er staan vele portrettekeningen in, gemaakt door Serge Verheugen die alleen al de aanschaf van dit boek rechtvaardigen.
Wat mooi is dat iedere artiest ook zelf weer zijn inspiratiebron of muze heeft, waardoor niet alleen de factor tijd een verbinding vormt in het vertelde verhaal. Zo heb ik een opname van Roedelius van het nummer ‘Sag mir wo die Blumen sind’, dat ook in de uitvoering van Marlene Dietrich in dit boek wordt genoemd. Het geheel leest zo gemakkelijk dat ik het in een dag heb uitgelezen en nu uitgelaten deze recensie schrijf.
Om te lezen over Zappa en zijn fascinatie voor het georganiseerde geluid van Edgar Varèse, maakt dat ik direct zin krijg om naar beiden te luisteren. Over muziek lezen, maakt dat je de muziek wilt luisteren. De relatie tussen de muziek van Mahler en de schilderijen van Kandinsky, het succes van de afro-Amerikaanse Josephine Baker in het Duitsland van voor de Tweede Wereldoorlog laat Berlijn zien als een tolerante stad, waar bovendien ook iedere vorm van geaardheid werd geaccepteerd. Ondenkbare voorbeelden in de rijke geschiedenis van deze wereldstad.
De Berlijn-trilogie van Bowie komt voorbij en had wat mij betreft meer aandacht, diepgang en uitwerking mogen krijgen. Leo stipt sommige onderwerpen slechts aan, terwijl andere aspecten meer aandacht krijgen. Zeker wanneer Bowie op de voorzijde staat, had ik daar meer van verwacht. En ik ben mij ervan bewust dat het geen biografie is van genoemde artiesten. Het is bovenal een beknopte muzikale stadsgids van Berlijn. En hij is niet volledig.
De uitvoering van The Wall door Pink Floyd’s Roger Waters en een groot aantal gastartiesten had een plekje moeten hebben in dit boek. Dat was historisch gezien een hele belangrijke. De Duitse Hard-Rockformatie The Scorpions had hun grootse hit ‘Wind of Change’ te danken aan de val van de Berlijnse muur. De Duitse progressieve spacerockband Eloy heeft een relatie met Berlijn, nadat deze internationaal succesvolle band in 1986 een tweede kans kreeg door de in Berlijn geboren en getogen toetsenist Michael Gerlach, de Berliner Philharmoniker met chef-dirigenten als Claudio Abbado, Herbert Von Karajan en Simon Rattle. Het staat allemaal niet in dit boek. Waarmee ik kom bij het enige punt van kritiek, het had van mij veel meer moois mogen zijn. En het had hier en daar meer tekst en uitleg mogen krijgen.
Ik ben onder de indruk van de stad Berlijn en van dit boek van Leo Blokhuis. Vier sterren voor dit prachtig vormgegeven boek. Ik sluit af met een songtekst van Lou Reed zijn album ‘Berlin’ uit 1973. Een conceptalbum over de effecten van verslaving, met de naam van de stad die hofleverancier bleek van de harddrug heroïne, in dat decennium.
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
