"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Bespiegelingen over levenswijsheid

Zondag, 21 juni, 2020

Geschreven door: Arthur Schopenhauer
Artikel door: Bart Deckx

Atypisch zelfhulpboek

[Recensie] Het afgelopen decennium werd de lezer overspoeld door een stroom aan zelfhulpboeken. Het lijkt alsof de mens nooit eerder zo aan zichzelf werkte als nu. De vraag hoe de mens in het leven moet staan, is echter eeuwenoud. Volleerd pessimist Arthur Schopenhauer beantwoordde de vraag in 1850 al in zijn populairste werk Bespiegelingen over levenswijsheid.

Bespiegelingen over levenswijsheid neemt een bijzondere plaats in het oeuvre van de Duitse filosoof Arthur Schopenhauer (1788-1860) in. In zijn belangrijkste werken schreeuwt hij de onbeduidendheid van het menselijk leven uit. Het leven is nutteloos en eigenlijk is het beter niet te leven dan wel. Maar op een enkeling na wil ieder het leven wél leven. Ook hijzelf, overigens. Hoe moet je dat leven inrichten om er toch enige voldoening uit te halen? Schopenhauer deelt met de lezer levenswijsheid en concrete tips om het in dit aardse tranendal uit te houden.

Mensen halen hun geluk uit drie mogelijke bronnen: wat iemand heeft, wat iemand voorstelt en wat iemand is. Die laatste bron is veruit te verkiezen. Rijkdom is als zeewater: hoe meer men ervan drinkt, hoe meer dorst men krijgt. Wie zijn geluk zoekt in roem en eer, legt zijn leven in handen van anderen. Enkel in de eigen persoonlijkheid valt het geluk te vinden. En een zinvol leven, dat is een intellectueel leven, bij voorkeur in eenzaamheid beleefd. Filosofie levert misschien niet veel op, maar wat onheil betreft “heeft ze me wel zeer veel bespaard”. Het leven bestaat dus niet uit het najagen van geluk, maar uit het vermijden van pijn. Tegelijk wordt hij overvallen door determinisme: “Daarentegen blijft een sul een sul, een boerenkinkel een boerenkinkel, tot aan zijn dood, ook al zou hij in het paradijs leven, omringd door hoeri’s.” Steeds hinkt Schopenhauer op twee gedachten: ontwikkel je persoonlijkheid, maar tegelijk blijkt dat onmogelijk.

Naast filosofische beschouwingen krijgt de lezer ook de nodige concrete tips ingelepeld, de ene al wat vrolijker dan de andere. Een opgewekt gemoed is belangrijk, te verkrijgen door dagelijks twee uur in de frisse buitenlucht te bewegen. Sta ’s ochtends vroeg op en koester de eenzaamheid. Maar evenzeer: vertrouw niemand en geef geen tweede kansen.

Boekenkrant

Wat heeft een blanke, mannelijke, misogyne, dode Duitser ons vanuit de 19de eeuw te zeggen? Heel wat. Bespiegelingen over levenswijsheid is een atypisch zelfhulpboek waarin ook de moderne lezer heel wat wijsheid kan terugvinden. Het staat bol van spitse vergelijkingen, treffende spreekwoorden en aansprekende voorbeelden. Op enkele lange uitweidingen na leest het vlot, en al is het boek 170 jaar oud, het blijft verrassend fris. Bovenal is Schopenhauer virtuoos met taal.

Vertaler Hans Driessen voorzag het werk van beknopte voetnoten en een verhelderend nawoord, welk men beter vooraf leest om het werk naar waarde te kunnen schatten.

Voor het eerst verschenen op De Leesclub van Alles

Boeken van deze Auteur:

Bespiegelingen over levenswijsheid