Melancholie is waardevol
[Recensie] Susan Cain verkent in dit boek de waarde van juist het treurige in films, muziek en verhalen. Volgens haar zijn licht en donker, leven en dood intens en onlosmakelijk met elkaar verbonden. Samen verrijken ze ons leven. In het leven kunnen we niet zonder beide. Van Cain verscheen eerder Stil, over introversie. Eveneens een onderschat aspect van het menselijk bestaan.
In dit boek maakt de Amerikaanse auteur de lezers deelgenoot van haar persoonlijke zoektocht en die start bij de bekende regeltjes van Leonard Cohen, “there’s a crack in everything. That’s how the light gets in”. Cain laat zien dat krampachtige gerichtheid op het vermijden van treurigheid kwalijk uitwerkt. Ze belicht uitgebreid en verhelderend het ontstaan van de – inmiddels ook bij ons – Amerikaanse geforceerde focus op positiviteit in politiek en religie. Met een schrijnend persoonlijk voorbeeld over haar ongeneselijke vader, zet ze de toon. Heel interessant is wat ze vertelt over de wortels van dit soort geforceerde positiviteit heeft. Ze verheldert dat het een bijzonder nauw samenhangt met de geschiedenis van de Verenigde Staten, de kolonistenmentaliteit en hun herkomst uit Europa. Ze licht toe, dat het calvinisme werd vervangen door de nieuwe nationale religie van handel en commercie, waarin je niet meer voorbestemd was voor hemel of hel, maar voor aards succes of mislukking. Steeds meer moest de mens de indruk wekken geslaagd te zijn en geen ‘loser’ – hieraan besteedt Cain de nodige aandacht. Dit eendimensionale mensmodel laat weinig of geen ruimte voor (mede)menselijke waarden.
Cain schrijft – heel interessant – ook over leed dat hoogstwaarschijnlijk via de erfelijkheid wordt doorgegeven aan volgende generaties. Ze voegt daaraan toe dat het mogelijk lijkt om zulk leed – via therapie – onschadelijk te maken.
Cain behandelt verder een hele waaier aan onderwerpen, die op zich zeker interessant zijn, en op zich goed leesbaar, maar lang niet alle even interessant zijn voor het boek als geheel en voor ons in Europa. Zo doet ze uitgebreid verslag van haar zoektocht en bevindingen naar mensen die een fixatie hebben op niet-sterven. Cain mag dan de auteur zijn van de bestseller Stil, en een naam hebben in influencersland, het boek had toch inhoudelijk aan kracht gewonnen als het minder het karakter had gehad van het-ene-verhaal-na-het-andere en wat helderder bij het hoofdthema was gebleven.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
