Omgekeerde vlag: veelzeggende symboliek
[Recensie] Karel Smouter van NRC vertelt in dit boek op onderhoudende wijze over tal van ontmoetingen met mensen naar aanleiding van actuele ontwikkelingen in ons land. Hij tekent de sfeer vanaf 2019 en ziet de huidige tegenstelling tussen stad en platteland zich vanaf die tijd al aftekenen. Het protest van boeren is een symptoom van breder ongenoegen en maatschappelijke onrust. Al is het niet eerlijk om over hét protest te spreken want een groep als Farmers Defence Force laat een ander en meer radicaal geluid horen dan veel boeren die een gematigder toon aanslaan en zich daarom van deze activistische groep distantiëren.
Ook de politieke partij BBB en Caroline van der Plas krijgen aandacht in dit boek. Zij verwoordt de spanning tussen stad en platteland als volgt: “Al die mensen (= boeren, toeleveranciers en aanverwante diensten, bewoners van het platteland) hebben met elkaar gemeen dat ze het zat zijn dat mensen in de Randstad, met een heel andere manier van leven, hun wil opleggen aan plattelanders” (p. 61). Achter de protesten gaat dan ook een diepere onvrede schuil: mensen voelen zich onbegrepen, achtergesteld, niet gehoord in Den Haag. De Randstad kan – ietwat gechargeerd – worden getypeerd als ‘modieus diversiteitsgedram’ en daar stellen de oostelijke streken van ons land het nog altijd levende noaberschap tegenover.
Spanningen
De kernvraag van onze tijd is misschien wel: wie is ‘de echte Nederlander’ en van wie is Nederland? Het zijn wezenlijke vragen die in dit boekje even worden aangetipt maar vragen om verdieping in het maatschappelijke en politieke debat. Misschien waren die spanningen er al langer maar ze komen de laatste jaren wel zeer nadrukkelijk naar voren en ze hebben dringend goede, géén activistische aandacht nodig. We leven ook in een tijd waarin we allang geen blad meer voor de mond nemen en momenteel vanuit een zekere onmacht onze toevlucht zoeken tot steeds scherpere protesten die soms ook zeer persoonlijk op politici zijn gericht.
Karel Smouter zoekt ook oplossingen: clichés over en weer wegnemen, elkaar in menselijke verscheidenheid aanvaarden en mensen meenemen in het proces van besluitvorming. Het klinkt allemaal heel logisch en zou eigenlijk een open deur moeten zijn maar nog regelmatig zijn er nieuwsfeiten die pijnlijk laten zien dat we hierin nog vaak falen.
Een boer drukt het kernachtig uit: “Voor de overheid zijn wij een stip op een kaart waar je een doelstelling op kunt plakken. Terwijl: wij wonen en werken hier, al generaties lang. Hebben we daar dan níets over te zeggen?” (p. 139).
Het boek Blauw wit rood valt op door de levendige stijl van schrijven waardoor het zeer gemakkelijk leest. Het zet op voor iedereen begrijpelijke wijze de huidige situatie helder uiteen.
Karel Smouter is chef media van NRC en was eerder correspondent van deze krant in Oost-Nederland. Hij is founding editor van De Correspondent en was daar eerder adjunct hoofdredacteur.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
