‘DNA is onze toekomst’
Robert Plomin duikt met zijn boek Blueprint ten volle in de nature-nurture-discussie.
[Recensie] Ik ken een eeneiige tweeling van wie de ene helft vanaf kort na de geboorte is opgegroeid in Nederland, en de andere in Sri Lanka. Ze hebben elkaar enkele jaren geleden als volwassen vrouwen teruggevonden. De belangrijkste verschillen: de Nederlandse is een kop groter dan de Sri Lankaanse en ze spreken een andere taal. Voor de rest – voor zover ik dat op basis van foto’s kan beoordelen – zijn ze identiek.
‘Uiterst fascinerend en toegankelijk voor een groot publiek’
Volgens Robert Plomin, auteur van het in november 2018 verschenen boek Blueprint, is deze tweeling zowel extreem zeldzaam als extreem interessant voor de discussie rond nature of nurture. In deze tweelingen kunnen wetenschappers de verschillen in gedrag en psychisch welzijn loskoppelen van de genetica, want die is immers identiek. Met enige schroom rakelt Plomin, zelf 45 jaar werkzaam op het raakvlak tussen genetica en psychologie, deze discussie weer op. Zijn overtuigende conclusie: nurture is in feite weggeblazen door nature. ‘Meer dan ooit geldt: DNA is onze toekomst’, concludeert Plomin.
Genetisch en sociaal-wetenschappelijk onderzoek van de laatste jaren toont namelijk in steeds overtuigender statistiek aan dat de belangrijkste omgevingsfactoren – familie, school, et cetera – maar 5 % bijdragen aan onze verschillen in gedrag, intelligentie en psychische gezondheid. “DNA isn’t all that matters, but it matters more than everything else put together”, schrijft Plomin. Er is geen enkele psychische aandoening zonder genetische basis, overgewicht wordt voor 70 % bepaald door je erfelijk materiaal, en ook je persoonlijkheid heeft voor 40 % een bewezen genetische basis. Plomin betoogt zelfs dat overeenkomsten tussen broers en zussen een gevolg zijn van hun genetische overeenkomsten, en niet of nauwelijks van hun gedeelde omgeving. “What look like systematic long-lasting environmental effects, are often reflections of genetic effects, caused by us creating experiences that match our genetic propensities.”
Schitterend overzicht
Blueprint is niet zomaar een boek over genetica. Evolutie, genetische manipulatie, CRISPR-Cas, epigenetica: je zult er vergeefs naar zoeken. Wat het boek wél is, is een schitterend overzicht van decennia aan studies naar de genetische component van gedrag, uiterlijke kenmerken en psychisch welzijn, ruimhartig ondersteund door voorbeelden, notities voor verdieping en een lange literatuurlijst.
Blueprint is uiterst fascinerend en, ondanks de schrijfstijl die af en toe duidelijk voortkomt uit een paar decennia wetenschappelijke artikelen publiceren, toegankelijk genoeg voor een groot publiek. Het is een van de beste boeken rond genetica dat ik in jaren heb gelezen.
—
Eerder verschenen in C2W
