"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Boekhouders van de Holocaust

Woensdag, 15 juni, 2022

Geschreven door: Rob Bakker
Artikel door: Hanneke van de Water

[Recensie] Boekhouders van de Holocaust legt een uiterst pijnlijke geschiedenis bloot. De conclusie, dat de Nederlandse overheid op grote schaal heeft gecollaboreerd met de nazi’s met betrekking tot de Jodenvervolging in Nederland, lijkt onweerlegbaar.

Auteur en historicus Rob Bakker komt tot die conclusie door de kennis die hij reeds bezat aan te vullen met enorm veel research. Zijn conclusies, en hoe hij tot deze conclusies kwam, deelt hij met het publiek in een lijvig boekwerk dat niet alleen door zijn omvang zo indrukwekkend is.

Wanneer we de geschiedkundige feiten bekijken die Bakker in zijn boek presenteert, dan blijkt onomstotelijk dat Nederlandse ambtenaren betrokken waren bij de Jodenvervolging. Het overgrote deel van de ambtenaren vulden tijdens de bezetting zelfs een ariërverklaring in, mede in navolging van het hoogste rechtscollege in het land, de Hoge Raad. Ambtenaren van de bevolkingsregisters in ruim duizend gemeenten registreerden 160.000 burgers van Joodse afkomst.

“Als alle handelingen tijdens het proces van de Jodenvervolging beschreven worden met de noodlottige gevolgen die we nu kennen voor ogen, dan wordt het optreden van iedere ambtenaar direct beladen. De relatie tussen enerzijds de bezetter en anderzijds de Nederlandse bevolking en de ambtenaren, veranderde in de loop van de vijf oorlogsjaren. Ook de relatie tussen de Joden en de ambtenaren veranderde: na verloop van tijd werden de Joden steeds meer en nadrukkelijk buitengesloten door het Nederlandse bestuur dan de Duitse verordeningen uitvoerde.”

Heaven

De Joodse burgers werden door overheid en juristen beroofd, daarbij geholpen door bemiddelaars, maar ook door het bedrijfsleven, notarissen en makelaars. Nederlandse politieagenten haalden Joodse burgers uit hun woningen, de Nederlandse Spoorwegen en gemeentelijke tramdiensten vervoerden de gedeporteerden en Nederlandse politieagenten deden dienst als kampbewakers. Na de oorlog moesten de Joden, die de gruwelijkheden hadden overleefd, heel veel en uiterst langdurige juridische procedures doorlopen om hun afgenomen bezittingen terug te krijgen; als dat al lukte.

Bakker gaat bepaald niet over een nacht ijs. Hij staaft zijn aantijgingen op een wijze die alle respect verdient. Elke uitspraak wordt vergezeld door uitleg, onderbouwing en bewijs.

Compleet
Het is haast niet voor te stellen hoeveel doorzettingsvermogen Bakker zich moet hebben getroost om alle benodigde documenten en bewijzen te vergaren teneinde dit indrukwekkende document te bewerkstelligen. Natuurlijk werd er eerder gepubliceerd over dergelijke feiten, maar nimmer werd het zó compleet en als eenheid gepresenteerd als Bakker dat doet in Boekhouders van de Holocaust.

Excuses van de Nederlandse regering kwamen pas 75 jaar na dato. Dit plaveide echter wel de weg naar acceptatie van de feiten die Bakker in zijn boek beschrijft en wellicht kan het een heel klein beetje bijdrage aan het verminderen van de pijn die het de nabestaanden heeft berokkend dat hun regering maar niet met excuses over de brug kwam. Het is de hoop van velen dat wij lering trekken uit onze fouten en wellicht draagt het boek van Bakker daar eveneens aan bij.

Of dat zal gebeuren of niet, zal de tijd leren. Dat Boekhouders van de Holocaust een  indringend beeld schetst van de rol die ambtenaren hebben gespeeld in de Holocaust is een feit. Ik doe in elk geval mijn pet eerbiedig af voor de auteur van dit indrukwekkende werk en hoop dat velen dit boek gaan lezen.

Eerder verschenen op Hanneke Tinor-Centi

Boeken van deze Auteur: