"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Bomen van de wereld

Maandag, 27 maart, 2023

Geschreven door: Stefano Mancuso
Artikel door: Roeland Dobbelaer

De cultuur van bijzondere bomen

[Recensie] Bomen van de wereld is een boek van de Italiaan Stefano Mancuso. Deze geleerde heer, is hoogleraar aan de universiteit van Florence, leidt het Laboratorium Vegetale Neurobiologie en is medeoprichter van de International Society for Plant Signaling and Behavior. In gewone mensentaal zou je hem een bomenprofessor kunnen noemen. Naast zijn wetenschappelijke publicaties schreef Mancuso ook een groot aantal populair wetenschappelijke boeken over bomen, voornamelijk over biologie, maar vaak ook meer cultureel georiënteerd, over de relatie tussen bomen en mensen. In zijn laatste boek legt hij ook voortdurend een link tussen natuur en cultuur. Zijn boek bevat acht vertelling over bijzondere bomen of boomsoorten. Het zijn vertellingen over bomen in de mensenwereld en wat wij met bomen doen, of niet doen. 

Revolutie
Zo gaat de eerste vertelling over de boom van de vrijheid, waarvan er ten tijde van de Franse en Amerikaanse revolutie vele tienduizenden werden geplant. Het ging om een eerbetoon aan de idealen van deze revoluties, bijna elke dorp of stad in Frankrijk, maar ook veel plaatsen daarbuiten had er wel één. Ze werden midden in het centrum geplant en lange tijd goed onderhouden. Als er anti-revolutionaire krachten aan de macht kwamen werden de bomen vaak gekapt. Welke soort verklap ik hier niet, want Mancuso brengt dit verhaal als een soort whodonnit, het bleek nog een hele klus te zijn om vast te stellen om welke boomsoort dit ging. 

Andere verhalen gaan over bomen op de maan, over bomen van de muziek (van welke boomsoort maakte Stradivarius zijn violen?) en over de boom waarmee de ontvoering en moord op het kind van de beroemde vliegenier Charles Lindbergh in de jaren dertig van de vorige eeuw werd opgelost. Een timmerman, met de naam Bruno Hauptmann, werd uiteindelijk gearresteerd, berecht en geëxecuteerd. Mancuso vergeet hier te melden dat er nog steeds aanwijzingen zijn dat Lindbergh zelf achter de moord op zijn geestelijk gehandicapte zoontje zat. De Amerikaan had nazisympathieën en was voorstander van de eugenetica.

Klimaatopwarming
Het belangrijkste verhaal in Mancuso’s boek gaat over bomen van de stad. Dit een minder anekdotisch hoofdstuk en is een waarschuwing voor de klimaatopwarming. Vooral de steden, waar nu al 80 procent van de wereldbevolking woont (dat aantal zal naar verwachting nog toenemen), zijn verantwoordelijk voor het merendeel van de vervuiling en CO2 uitstoot. Voor Mancuso’s is er maar een oplossing, willen de steden niet onleefbare plaatsen worden dan moeten we in en rond de steden, in elke tuin, in elke straat, zoveel mogelijk bomen planten als mogelijk is. Mancuso spreekt van de stadsjungle, die zo ontstaat. “Onze voorstelling van de stad moet veranderen. Het beeld van de stadsjungle moet niet het beeld oproepen van een plek vol gevaren, maar van een plek die juist deel uitmaakt van de natuurlijke omgeving en daardoor bewust via bomen bijdraagt aan de transformatie van onze steden tot een duurzame ecologische niche.”

Boekenkrant

Bomen van de wereld is een aangename mix van historische, sociologische, culturele en biologische vertellingen over bomen. Zonder deze longen van de wereld hebben we geen kans van overleven, dat maakt Mancuso ons glashelder duidelijk.

Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow