"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Bonies, Concrete Art 1965 - 2021

Donderdag, 24 juni, 2021

Geschreven door: Rudi Fuchs, Jetteke Bolten-Rempt
Artikel door: Chris Reinewald

Abstract=concreet

[Recensie] Met reproducties van zijn abstract-concrete schilderijen heeft de kunstenaar Bob Bonies weinig op. Zijn recente catalogus is dan ook louter geïllustreerd met nauwgezette grafische afbeeldingen van zijn werk: 220 schilderijen uit 60 jaar.

Treinreizigers kennen misschien het werk van Bonies (Bob Nieuwenhuis, 1937) uit de halletjes van de NS sprinter: een over de wand verspringende patroon met rode en blauwe geometrische patronen op witte ondergrond. Deze opmerkelijk openbare opdracht kwam voort uit een eerdere reproductie van een Bonies-werk dat Openbaar Kunstbezit als sleutelstuk uit Nederlandse museumcollecties selecteerde om coupé’s op te vrolijken. (Ook het hieraan volledig tegenover gestelde figuratieve “Snijden aan gras” van Co Westerik maakte daarvan deel uit.)

Als volgeling van De Stijl, de moderne kunststroming – meer de dwarse Van Doesburg dan de rechtlijnige Mondriaan – en het Sovjet-Russisch suprematisme van Malevich slaagde Bonies er in om vanuit zichzelf opgelegde beperkingen werelden aan ritme en ruimte te ontsluiten. Zonder zich te herhalen. Zelf zegt hij: ”Kunst evolueert uit kunst. En het resultaat is niets anders dan kunst.”

Vanaf 1964, waarmee het onvermijdelijk zeer uitgewogen (door Walter Nikkels) ontworpen boek opent, is geen tijds- of stijlontwikkeling zichtbaar. Bonies hanteert geometrische vormen en de primaire kleuren rood, geel, blauw en zo nodig groen en wit. Hij begint met schetsen waarin hij een mathematische systematiek bepaalt en gaat ordenen.

Met kleur en vorm en de ruimte ertussen bouwt Bonies beeldconstructies die op zichzelf staan en – als je ze bij elkaar geëxposeerd ziet – de omringende ruimte bepalen. In het boek werkt dat op kleiner formaat uiteraard anders maar zeker zo indringend.

Boekenkrant

Bonies streeft een universialiteit na. Door in het boek de grafische versies van zijn schilderijen op grijs af te beelden kan geen verwarring ontstaan. Patronen springen, duikelen, draaien terwijl de tinten binnen/buiten-omkeringen veroorzaken.

Bevrijd van de anekdotiek van figuratie en tekst moet je puur gaan kijken wat zowel hallucinerend als meditatief kan uitpakken. Daardoor zal je de catalogus nooit in een keer ‘uit kijken’. De aard van het werk maakt dat je op je hoede moet blijven en zo de hersenhelften prettig prikkelt.

Bonies citeert Theo van Doesburg die het begrip abstracte schilderkunst verwierp omdat de vormen juist uitgesproken concreet zijn. Hij is meer met Van Doesburg verwant vanwege het overeenkomstige gebruik van diagonalen die Mondriaan, zich committerend aan horizontalen en vertikalen, als te dynamisch verwierp.

Over het kunstenaarschap van Bonies, zijn onderwijsactiviteiten en cultuurpolitieke stellingnames over democratisering van kunst, valt een ander boek vol te schrijven. (Lees daarvoor de uiterst breed geïnformeerde site (http://www.michielmorel.nl/)

Voor deze catalogus is gekozen voor een katerntje met nostalgische zwartwit foto’s als expositie overzicht en twee korte maar zeer rake teksten van Rudi Fuchs en Jetteke Bolten-Rempt.

Net als in zijn kijkgrage stukken in De Groene Amsterdammer beschrijft Fuchs nauwkeurig een tweeluik waarin eenzelfde Mondrianesk grid door verschillend gekleurde kubussen en balken er totaal verschillend uitziet – al is de opbouw geometrisch identiek.

Jetteke Bolten zet Bonies’ werk in kunsthistorisch en licht filosofische (Spinoza!) context.

Aangespoord door de zin achterop ‘No hidden message!’; ben je al zeer snel klaar met lezen. Het kijken en herbekijken lokt. Valt dit werk echt te doorgronden?

Het boek is ook te koop bij medeproducent Galerie Vivid (Rotterdam) die recent werk tentoonstelt, naast een overzicht in Kunstmuseum Den Haag.

De tentoonstelling is te zien tot en met 15 augustus 2021 in Galerie Vivid en tot en met 5 september in Kunstmuseum Den Haag.

www.galerievivid.com
https://www.kunstmuseum.nl/nl/tentoonstellingen/bob-bonies

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles