magistrale roman
[Recensie] Edward Rutherfurd is helemaal geen onbekende meer in de literatuurwereld. Zijn romans Parijs, New York, Rusland en Londen waren bestsellers. Zijn nieuwste werk gaat over de Chinese geschiedenis van de 19de eeuw waarin de Opiumoorlog en de Bokseropstand centraal staat. China fascineert mij sinds ik als tiener een film zag over het oude keizerrijk en heb reeds veel boeken over de regio verslonden. Ik was dan ook benieuwd naar Edward Rutherfurd’s interpretatie over de geschiedenis van het Rijk van het Midden.
Het verhaal begint in 1839 en wordt verteld vanuit verschillende standpunten: Brits, Chinees en ook Amerikaans. Zo volgen we onder andere de perikelen van de Britse John Trader, een koloniaal in Calcutta die snel rijk wil worden om het hart van de dochter van Kolonel Lomond te kunnen veroveren. Hierdoor laat hij zich in met de opiumhandel en vertrekt hij naar China. Zijn neef Cecil Whiteparish is missionaris en probeert de Chinese plattelandsbevolking te bekeren tot het Christendom.
Jiang Shi-Rong, slaagde niet voor het grote Chinese Staatsexamen om ambtenaar te worden, maar nu probeert hij via een andere weg bovenop te raken. Hierdoor neemt hij, samen met heer Lin, het op tegen de Barbaren en hun opiumhandel. Nio wil graag veel geld wil verdienen om aan zijn geliefde zus Mei-Ming te geven. Hierdoor wordt hij piraat die de Britten helpt met hun opiumhandel. Later sluit hij zich aan bij de gevreesde Taiping en verzet hij zich tegen het keizerrijk.
Het is moeilijk om het boek samen te vatten en er een korte inhoud van weer te geven. Er doen namelijk zoveel personages mee, elk met hun eigen relaas die zich afspeelt tijdens in de woelige 19de eeuw. Deze vele verschillende verhalen worden op een vernuftige manier in elkaar verweven. Mei-Ming is Nio’s kleine zusje, Nio werkte samen met Jiang Shi-Rong, deze laatste komt dan weer in aanraking met John Trader, etc… . Er komen heel wat personages voor in het boek en als lezer dien je echt je hoofd erbij te houden. Een lijst van wie wie is had zeker een meerwaarde geweest.
Centraal staan de feiten en geschiedkundige gebeurtenissen. Personages zijn minder belangrijk, zij zijn enkel een pion om als lezer te weten te komen hoe het er in de 19de eeuw aan toe ging. Ze hebben dan ook minder diepgang, maar dit is hier niet zo storend. Voor mij is het moeilijk dit boek te beoordelen, het is zeker niet het beste boek dat ik las over China, maar ook niet het slechtste. Op het eerste zicht lijkt het wel een magistraal epos, vooral door zijn volume. Maar voor mij is de auteur hier en daar de mist in gegaan. Hij heeft een goed research gedaan, maar zijn weergave van de gebeurtenissen zijn Brits gekleurd en geven de feiten niet op een neutrale wijze weer. Hij gebruikt weliswaar ook Chinese personages om hun standpunt van de feiten weer te geven, maar toch komt dit niet genoeg naar voren. Op een bepaald moment maakte het verhaal ook een sprongetje, toen Hong Kong in Britse handen kwam. Dit vond ik verrassend maar anderzijds ook voorspelbaar, het was alsof de auteur zich hier niet wilde vuilmaken aan een stukje “oneerlijke” Britse geschiedenis. Het is alsof hij de geschiedenis bedekt met een zwarte doek. Voor mij heeft de auteur hier gezondigd aan wat Edward Said ‘Oriëntalisme’ noemt of ook te koloniaal.
Vanaf de tweede helft van het boek leren we Laknagel kennen en zijn gebeurtenissen aan het keizerlijk hof. Eindelijk kreeg ik wat ik verwacht had, een Chinees verhaal over de 19de eeuw, hiervoor had ik wel een eerste 400 pagina’s moeten doorploegen. En in een dikke pil van 800 pagina’s, met zeer veel personages is Laknagel’s verhaal maar een klein onderdeeltje.
Ik miste ook de indrukken van de Barbaren wanneer zij voor het eerst een voet in China zetten, de geuren, kleuren, geluiden, etc… moeten overweldigend zijn geweest. Hoe zag Agnes Hong Kong wanneer de stad nog in zijn kinderschoenen stond, hoe ervaarde John Trader Shanghai dat toen nog maar een kleine havenstad was,…? De cultuurschok zal enorm geweest zijn door het grote verschil tussen Oost en West, jammer dat de auteur er geen aandacht aan besteedde. Ergens kreeg ik de indruk dat hij zijn research enkel uit boeken heeft gehaald en dat hij China en de plaatsen die hij omschrijft niet zelf heeft bezocht.
Ondanks mijn vele bedenkingen is dit boek geschikt als kennismaking voor lezers die iets meer willen weten over China’s complexe geschiedenis van de laatste eeuwen. Anderen die al enige kennis hebben van het land zullen het niet echt een meerwaarde vinden, ze zullen het enkel een goed verhaal vinden dat zich afspeelt in Azië. De opiumoorlog, Taiping en de Bokseropstanden worden via het verhaal op een duidelijk manier uitgelegd. Voor mij was dit een goed en onderhoudend verhaal die zich afspeelt in Brits-China. Drie sterren.
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
