Kri kri
[Recensie] Hij heeft een personeelsbadge maar daar houdt het wel zo’n beetje mee op. Cicade werkte al zeventien jaar op kantoor in een groot gebouw. Hij is nooit ziek en werkt vaak over. Toch wordt hij niet gezien en krijgt hij geen promotie. Mensen beschouwen hem niet als één van hen en dus heeft hij geen rechten en wordt er nauwelijks naar hem omgekeken. Zijn pensionering verloopt zonder feestelijkheden en vervolgens loopt Cicade naar het dak van het hoge gebouw. Hij gaat op de rand staan en de lezer verwacht het ergste. Shaun Tan is de meester van het absurdistische prentenboek waarin niets is wat het lijkt. Waar hij eerder zijn focus legde op troosteloze slaapwijken (zoals in het fenomenaal prachtige Verhalen uit de verre voorstad) is zijn aandacht nu verschoven naar binnensteden en vooral het kantoorleven, (Verhalen uit de binnenstad).
Je kunt blijven discussiëren over de vraag of zijn boeken geschikt zijn voor kinderen, maar daar wint niemand wat mee en wordt zijn werk niet anders van. Hij won in ieder geval meer dan voldoende kinderboekenprijzen (waaronder de Astrid Lindgren Memorial Award) om in deze categorie ingeschaald te kunnen worden.
Cicade had niet misstaan als een van de verhalen uit zijn laatste boek, het ademt dezelfde onheilspellende sfeer. Alleen de eigenzinnige groene kop van de cicade steekt af tegen het grijze kantoor dat een nare Oostblok-achtige sfeer uitstraalt. De prenten hebben een bijna Escheriaanse inslag, met trappenhuizen die nergens naar toe lijken te leiden.
De teksten zijn geschreven in een soort insectentaal die verdrietig aandoet: “Mens maakt werk niet af. / Cicade blijft laat. Maakt werk af. / Niemand zegt bedankte Cicade / Kri kri.” Kri kri is de afsluiting van ieder tekstblokje en waar het eerst als huilen aandoet, verandert dat tegen het eind. De verrassende en fantastische plot keert het hele boek om en geeft het plotseling veel gelaagdheid.
Tan laat zien wat vrijheid is en geeft op een ingenieuze manier commentaar op het menselijk werkend bestaan, dat volgens hem bestaat uit vaste patronen en herhalingen, grijs en fantasieloos.
Het wordt op een subtiele manier een verhaal over macht en verhevenheid en dat is confronterend. Vooral door de laatste tekstregels die in al hun eenvoud een klap in het gezicht zijn. Ga ze vooral snel lezen.
—
Eerder verschenen op Jaapleest
