Echt pakkend en met momenten hard om te lezen
[Recensie] Auschwitz-Birkenau 1945 – Als het Sovjetleger in januari binnenvalt in het kamp denkt Cilka vrij te zijn. Eindelijk is deze nachtmerrie ten einde denkt ze, maar dan heeft ze het mis. De maand daarop wordt ze beschuldigd van spionage en door zich aan de vijand te prostitueren. Cilka, maar achttien jaar oud, probeert de agenten ervan te overtuigen dat ze alles heeft gedaan om te overleven. Ze vertelt hen dat zij ook een gevangene was, maar daar hebben ze geen oren naar. Dan wordt ze naar Krakow gestuurd waar ze over haar lot zullen beslissen.
Tot juli 1945 zit ze in de Montelupich gevangenis en daar wordt schuldig bevonden aan samenwerking met de vijand als prostituee en spionage. Ze wordt veroordeelt tot vijftien jaar dwangarbeid. Op het station wordt ze weer in een veewagon geplaatst met andere vrouwen en kinderen. Bestemming is Goelag Vorkoeta kamp in Siberië, zo’n 160 kilometer van de poolcirkel.
De omstandigheden met de verkrachtingen, de permanente dreiging van geweld zijn dus danig vergelijkbaar dat Cilka begrijpt dat ze van de ene wrede, onmenselijke plek naar de andere is gegaan! In tegenstelling tot Birkenau weet ze nu wel een einddatum. Hier zal ze wederom een manier moeten vinden om vol te houden en te overleven. Door haar ervaring in Birkenau weet Cilka hoe ze zich moet gedragen en hoe ze zich zal moeten bewapenen tegen alles wat haar pad zal kruisen. Zal Cilka deze witte hel overleven??
Dit boek is eigenlijk tot stand gekomen dankzij Lale Sokolov, De tatoeëerder van Auschwitz die haar over Cecilia Klein begon te vertellen. Het was Cilka die zijn leven had gered in Auschwitz en die Heather inspireerde om dit verhaal neer te pennen. Heather heeft heel veel research in dit boek gestopt; getuigenissen, reizen en ook veel opzoekwerk hebben tot dit resultaat geleid.
Het boek heeft als genre roman maar is eigenlijk gebaseerd op waargebeurde feiten, alleen heeft Heather Morris daar een prachtig verhaal van gemaakt. Heather heeft met dit boek een zeer ontroerend en heftig boek geschreven. Zo beschrijft ze het leven dat Cilka leidt in de goelag. Ook worden er stukken beschreven, flashbacks, hoe Cilka moest leven in Birkenau. Door deze stukken kom je meer te weten wat ze allemaal heeft moeten ondergaan en ook worden haar beweegredenen in de goelag duidelijker. Het is hartverwarmend te lezen hoe goed Cilka is en wat ze over heeft om anderen te beschermen. Door deze zware last op haar schouders te nemen gaan haar gedachten meermaals uit naar de dood, de bevrijding van pijn en vooral het schuldgevoel en de schaamte. Er komen wel expliciete scènes in het verhaal voor waar je maag van omkeert! Niet voor de gevoelige lezers onder ons!
Het is verschrikkelijk om te lezen hoe een zestienjarige een onmenselijke taak krijgt voorgeschoteld, voor onmogelijke keuzes wordt gesteld en waar ze zelf ook nog eens wordt misbruikt. Hoe ze haar eigen moeder naar de gaskamers heeft moeten sturen en tevens op haar eigen manier moet zien te overleven. Drie jaar heeft ze in Birkenau gezeten, iets wat hoogst ongebruikelijk was. Dat was het ook voor Cilka: een bodemloze put van ellende. In de goelag was het niet anders en Cilka kan er alleen maar van dromen dat er ook aan deze hel een einde komt.
Cilka had niet één nummer maar twee nummers, 5907 stond in haar arm gegrift in Auschwitz-Birkenau en 1-B494 werd haar toegewezen toen ze in het Vorkoeta kamp aankwam. Tot tweemaal toe hebben ze haar willen breken en haar ontmenselijken.
Dit is het verhaal van een heel jonge vrouw die overleefde in een dodenkamp. Die toegaf aan de seksuele avances van twee hooggeplaatste SS-officieren en die daar op de koop toe nog eens vijftien jaar voor werd gestraft. Die ook moest zien te overleven in de goelag dat eigenlijk hetzelfde doel had als Auschwitz: zoveel mogelijk arbeid uit de gevangenen te persen. De Russen hadden geen gifgas nodig: de kou, de ondervoeding en de zware arbeid deden vele mensen de das om. Heather Morris geeft ons een kijk in deze twee dodenkampen waar mensen in de meest verschrikkelijke omstandigheden moesten leven. Ze hebben slechts twee keuzes: overleven of overlijden.
Dit boek is echt pakkend en met momenten hard om te lezen. Het is een rollercoaster van emoties en bij tijden wil je zelf Cilka door elkaar schudden. Heather Morris heeft een beeldende schrijfstijl en prachte schrijfstijl waardoor het boek echt tot zijn recht komt. Ook het nawoord van Owen Matthews is verschrikkelijk om te lezen.
Het is een verhaal van moed, hoop, vriendschap, veerkracht, overleven, haat en liefde. Met dit boek wil Heather Morris Cilka eren, en eren zullen we haar en alle gevangenen die deze twee verschrikkelijk oorden al dan niet hebben overleefd. Lale en Cilka zullen me nog lang bijblijven!! Heather Morris heeft niet alleen met De tatoeëerder van Auschwitz een prachtig boek geschreven, voeg daar Cilka’s keuze ook maar aan toe! 5 sterren.
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
