Over de sociale evolutie van het moderne recht

[Signalering] Jürgen Habermas merkt terecht op dat Hauke Brunkhorst een baanbrekend boek heeft geschreven over de sociale evolutie van het moderne recht vanaf de elfde eeuw. Destijds vond de Pauselijke Revolutie plaats, die inhield dat een eerste belangrijke stap werd gezet in het onderscheiden van kerk en staat.

Deze en andere revoluties trekken volgens Brunkhorst een wissel op de toekomst, omdat zij constitutioneel vastleggen hoe het spel gespeeld dient te worden, oftewel welke politieke paden al dan niet kunnen worden bewandeld. Zo hebben burgers de mogelijkheid om de in een constitutie vervatte morele normen te gebruiken, om machthebbers te kritiseren en de legitimiteit van hun heerschappij ter discussie te stellen. Politiek is daarom grotendeels een machtsstrijd die parasiteert op het verschil tussen de in het recht gearticuleerde normen (bijvoorbeeld het recht op gelijke vrijheid) en de harde werkelijkheid.

Brunkhorst presenteert een theorie over maatschappelijke veranderingen die behulpzaam is bij het verklaren van de wijze waarop de machtsstrijd in een samenleving kan leiden tot een legitimatiecrisis en eventueel een revolutie. Met zijn theorie kan hij wijzen op de evolutionaire betekenis van revoluties in het recht en klassieke tegenstellingen in de sociologie (zoals die tussen systeem- en handelingstheorie of structure vs. agency) op een ingenieuze manier overbruggen. Hij laat overtuigend zien dat de constitutie en het publiekrecht uitdrukking geven aan collectieve leerprocessen.

—