Geen kriebels van verliefdheid
De novelle Daan en Olivia gaat over liefde, en het ontbreken daarvan. Auteur Beitske Bouwman – winnares van de Publieksprijs der Brabantse Letteren in 2010 – schetst hoe twee volwassenen hun liefde voor elkaar zijn kwijtgeraakt. Ze laat zien dat liefde iets onbegrijpelijks en overweldigends kan zijn, iets waarover je geen controle hebt en waar je de kriebels van krijgt.
Tijdens het avondeten pakt Daan de auto en vertrekt. Hij heeft geen plan en neemt geen spullen mee. Zijn vrouw Olivia laat hij in verwarring achter. In korte hoofdstukken, afwisselend vanuit het perspectief van beide personages verteld, krijgen we geleidelijk zicht op de achtergronden van de breuk. De accountant (hij) en de chirurg (zij) benaderen de liefde vanuit hun disciplines. Olivia vraagt zich af wat de liefde met het menselijk hart doet:
“Olivia legt haar linkerhand op haar hartstreek, haar hart klopt rustig, verontrustend rustig. Zou het niet van slag moeten zijn, zou het niet hard moeten hollen in een poging de liefde nog te vangen? Wat deed haar hart bij het verlaten van de liefde, het klopte rustig verder.”
Daan beweert dat het leven – en dus ook de liefde – uiteindelijk is samen te vatten in een rekensom met een allesbeslissende uitkomst:
“[…] weet je dat alles valt te berekenen,dus ook wanneer je sterkt, hoe groot je ziel is, waar je heen gaat, en wat er nog gebeurt in het leven? We weten alleen de rekensom nog niet, dat is het enige wat je te weten moet komen, de som van je leven, en als je die gevonden hebt, dan reken je hem uit.”
De twee geliefden zijn er beiden overduidelijk te geforceerd mee te bezig om de liefde te kunnen begrijpen.
Een lange emotionele gedachtestroom
Na de vlucht van Daan gebeurt er niet veel meer in de novelle. Bouwman neemt ons via een lange gedachtestroom mee in de emoties en gedachten van de ex-geliefden:
“Daar, daar is ze, en ook weer niet, want ze is het niet werkelijk, ze ziet zichzelf wel, maar wat ze ziet is ze niet echt, toch? Ogen, haren, wenkbrauwen, lippen, kaaklijn, wangen, neus, jukbeenderen, groef om haar mond, sproetjes op haar linkerwang, daar, dat is zij, of althans, zo ziet ze er nu uit, maar ik ben het niet, denkt ze, ik zie mezelf niet echt, ik zie mijn hart niet, mijn aderen niet, ik zie het bloed niet stromen, ik zie het niet, ik kan nooit zien wie ik werkelijk ben!”
Zo’n stream of consciousness kan snel vervallen in oeverloos geleuter. Maar dankzij de voortdurende perspectiefwisseling voorkomt Bouwman dat het verhaal inzakt. Tegelijkertijd zorgt het toch ook voor spanning: de lezer weet hoe de twee over elkaar denken, terwijl het maar de vraag is of ze er zelf ook op tijd achter komen dat ze nog steeds erg veel van elkaar houden. Dat Bouwman voor een novelle heeft gekozen is ook slim, want zo blijft het toch boeien.
Dramatisch einde
Als er weinig gebeurt in een verhaal en er veel op emoties gefocust wordt, bestaat de kans dat het snel te dramatisch wordt. Dat is bij Daan en Olivia echter niet het geval. Beitske Bouwman weet precies het midden te kiezen tussen een weelderig taalgebruik en een rechttoe rechtaan stijl. De passages waarin de twee ex-geliefden emotionele wrakken lijken, worden afgewisseld met vrij nuchtere flashbacks over het hoe en waarom van hun emoties. Zo komt Daan er achter dat de herinneringen aan het dramatische liefdesleven van zijn overleden oom toch meer invloed op zijn eigen liefdesleven hebben dan hij had gedacht. En Olivia denkt vaak terug aan de tijd waarin Daan en zij nog wel gelukkig waren. Alleen het drakerige einde van het verhaal is jammer. Het verhaal neemt onverwachts een dramatische wending, waardoor het lijkt alsof Bouwman niet meer wist hoe het verder moest met de ex-geliefden en het heeft afgeraffeld.
Daan en Olivia is een psychologische novelle, waarin de vorm en het thema goed bij elkaar passen. Het verhaal is niet te langdradig, met niet te veel drama en een voor velen herkenbaar onderwerp. Alleen het einde is er eentje waarvan je de kriebels krijgt. En in dit geval zijn dat – in tegenstelling tot die van de personages – geen kriebels van verliefdheid.
