Haar voorouders en de oorlog
[Recensie] Bij het boek-van-de-maand-gesprek in de bibliotheek van Amersfoort luisterden we ademloos naar schrijver Miloe van Beek, toen ze vertelde over haar oma Sacha. Die moest tijdens de oorlog kiezen tussen haar geliefde, die in het verzet zat, en haar vader, die een hoge positie had binnen de NSB… Sacha had dit jarenlang verzwegen voor haar kinderen en kleinkinderen. Miloe wilde weten wat er was gebeurd, ook al zou ze sommige oudere familieleden daarmee in het harnas jagen.
Het boek start met een onhandige opmerking van journalistiekstudent Miloe tijdens het kerstdiner met de hele familie. Ze zegt iets over joden en Palestijnen en dat valt helemaal verkeerd bij oma. Twintig jaar later doet Miloe een workshop familieopstellingen. Wat vroeger is gebeurd, kan nog generaties lang invloed hebben. Daarom wil ze weer de archieven in om uit te pluizen wat er nog te vinden is over haar voorouders en de oorlog.
Scheiding
Het grootste deel van Daar praten wij niet over is geschreven vanuit oma Sacha, beginnend in 1928 als ze zeven jaar is. Sacha’s vader Ed is schilder. Hij droomt van een doorbraak. Sacha’s moeder is vaak ziekelijk. Beide ouders hebben weinig aandacht voor hun kinderen. Kindermeisjes volgen elkaar op. Na jaren van ruzie besluiten Sacha’s ouders om te gaan scheiden. Sacha voelt zich vaak alleen; ze heeft weinig vriendinnen en thuis wordt ze niet gehoord. Net als haar vader tekent ze graag, zo kan ze zich uiten. Ik vind het zo knap hoe Miloe zich heeft ingeleefd in haar eigen oma. Ze heeft het opgeschreven alsof ze het zelf heeft meegemaakt, in een mooie, vlotte stijl.
Anton Mussert
Halverwege het boek komt Hitler ten tonele. Het is 1933 en vader Ed mag het portret van Anton Mussert schilderen. Hij is heel trots en hoopt dat hij nu eindelijk geld kan gaan verdienen met zijn werk. Hij wordt lid van de NSB en wil dat zijn kinderen bij de Jeugdstorm gaan. Dat wordt geen succes. Sacha probeert wel om te doen wat haar vader wil, maar vaak lukt het niet. Ze voelt zich opstandig. Ook op school gaat het niet zo goed en als ze voor de tweede keer blijft zitten, wordt ze naar kostschool in Zwitserland gestuurd. Later gaat ze studeren aan de kunstacademie, want tekenen is nog steeds wat ze het liefst doet. Haar vader is opgeklommen bij de NSB en gebruikt zijn connecties om zijn dochter te helpen. Langzaam wordt haar duidelijk hoe fout de ideeën van haar vader zijn. Ed overlijdt een paar dagen na de bevrijding en Sacha besluit om nooit meer over hem te praten.
Het verleden opengegooid
Na het verhaal van Sacha geeft Miloe nog een kijkje in de schrijverskeuken, door gesprekken met diverse familieleden weer te geven. Het eindigt met het overlijden van oma Sacha, die alleen wil gaan. Wat moet zij een last met zich meegedragen hebben, al die jaren. Miloe wil die last niet meer dragen. Met dit boek heeft ze het verleden opengegooid. Wat heb ik daar veel bewondering voor!
—
Eerder verschenen op Lalagè leest
