Een 360° blik op een mooi mens
[Recensie] We mogen de hemel danken dat Renate Dorrestein, toen de slokdarmkanker haar serieus naar het leven begon te staan, besloot om in de resterende tijd geen roman meer te schrijven. In plaats daarvan mestte ze haar werkkamer uit. Het resultaat is een prachtboek (met compliment voor de geweldige coverfoto, wie hem ook uitgezocht heeft) dat een brede impressie geeft van haar kunnen. Niet alleen van haar schrijfkunst (kunst, ja) maar ook van haar overtuigingen, gevoel voor rechtvaardigheid, liefde, verdriet en natuurlijk haar spreekwoordelijke doordrammerigheid.
Een boek om in te verdwalen, kortom, en een ramp voor de recensent. Hoe geef je in godsnaam een fatsoenlijke dwarsdoorsnede van haar ‘oefenoeuvre’, zoals ze het zelf noemt?
Het boek werkt als volgt. Dorrestein neemt in 36 hoofdstukken steeds een stukje op dat ze ooit schreef en voorziet dat van een uitleg. Die stukjes bestrijken een breed gebied, van fanbrieven tot boekverkopers tot geldzaken tot de ontdekking van de clitoris, met dit doel: “Dit boek had vier keer zo dik kunnen zijn als ik, met het einde in zicht, alleen maar de behoefte had gevoeld mijn archieven uit te kammen op zoek naar een stapel publicabele stukkies. Maar waar ik vooral naar op zoek was, waren teksten die het dagelijkse schrijversleven toelichten én teksten die iets laten zien van de geboorte van de schrijfster die ik ben geworden.”
Ondoenlijk als het is om uit teksten van louter hoge kwaliteit ‘de beste’ te kiezen, heb ik er toch een gedeelde top vier uit weten te wringen.
4. Verfilming. Met bitterzoete humor verhaalt Dorrestein van de vijf keer dat haar roman Buitenstaanders in optie is genomen, ofwel onderzocht werd of het verhaal verfilmbaar was. Nadat veel producers en scenaristen over het werk heen hebben geplast, is Dorrestein nog steeds zeer ontevreden over hoe de film zou moeten worden. Ze laat dat in een zeer directe brief weten. Prachtig.
3. dr.v. Naar aanleiding van de Italiaanse vertaling van haar roman Mijn zoon heeft een seksleven en ik lees Roodkapje, schreef Dorrestein een stukje voor het Italiaanse dagblad La Republica. Ze richtte zich specifiek op de menopauze bij vrouwen, nog specifieker op de dr.v. Dat heeft ze geweten: een tsunami van lezeressenbrieven kwam op haar af die het probleem van de droge vagina (inderdaad) tackelden op hun eigen manier. Roomboter bleek het meest gebruikte middel; yoghurt daarna. Zelfs in de deftige NRC kwam de uitdrukking later terug. Meesterlijk.
2. Geldzaken. Dorrestein publiceerde ruim 15 jaar haar gestage stroom van romans bij uitgeverij Contact. Dat eindigde abrupt toen bij toeval aan het licht kwam dat Contact “niet in staat was die geldstromen die dit succes (de aan het buitenland verkochte boeken) met zich meebracht, overzichtelijk te kanaliseren”. Volgt een triestig verhaal over een incapabele uitgever die het succes van zijn eigen auteur niet aankan. Hoe wereldvreemd wil je het hebben? Onnodig te zeggen dat ze meteen omzag naar een ander uitgeefhuis.
1. De aspirant-schrijver. Onbetwist op nummer 1, deze schitterende brief aan een dame die waarschijnlijk voor de zoveelste keer een manuscript in het wilde weg rondstuurt, nu naar de schrijfster zelf, en niet snapt waarom ze dat steeds met een kortaffe zin retour krijgt. Ze heeft het toch eigenhandig geschreven? Waarom wil niemand het dan uitgeven? Fijntjes, beleefd en toch oneindig vilein benoemt Dorrestein de zwakke punten van het manuscript, te beginnen met een detail als het geheel ontbreken van alinea’s. Fabelachtig.
Wat valt hier nog aan toe te voegen? Behalve een nederig stilzwijgen, niets. Lees het boek en krijg een postuum beeld van een helaas te vroeg gestorven schrijfster.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles en Nico’s recensies
