Over de top
[Recensie] Deze bundel verhalen van A.M. Homes is geschreven “met de voor haar zo kenmerkende humor en compassie over het moderne leven.” En ze weet ook “opnieuw de oppervlakkigheid en hypocrisie van Amerika bloot te leggen, zonder daarbij het menselijk aspect uit het oog te verliezen.”
Dat klinkt veelbelovend; maar na lezing resteert teleurstelling om verschillende redenen. Ten eerste: geloofwaardigheid. Een stukje uit het verhaal: Broer op zondag:
“’Tom,’ roept ze. ‘Tom, ben je zover?’
‘Bijna,’ zegt hij.
Hij bekijkt zichzelf in haar make-upspiegel. Hij trekt zijn wenkbrauwen omhoog, ontbloot zijn tanden, glimlacht. En dan glimlacht hij nog eens, nog breder, zodat je zijn tandvlees ziet. Hij kantelt zijn hoofd van links en naar rechts, kijkt waar de schaduwen vallen. Hij doet het licht aan en draait de spiegel in de vergrootstand. Er komt een dunne zilveren naald in beeld; een close-up van huid, de glanzende punt van de naald omgeven door een halo van licht. Zijn ogen knipperen. De naald gaat erin; hij houdt de spuit met vaste hand vast. Hij injecteert een beetje hier, een beetje daar; een kwestie van bijwerken, een rimpelvuller. Later, als iemand zegt: ‘Wat zie je er goed uit,’ zal hij glimlachen en zijn gezicht zal zachtjes plooien, maar er zullen geen rimpels verschijnen.”
Wat gebeurt hier? Tom zit op het strand en laat zijn blikken gaan over al het blote vlees dat voor hem langs bobbelt. Hij kijkt ernaar met kennersoog. Hij is namelijk zelf cosmetisch reparateur: “Ze komen mijn spreekkamer binnen met een lijst van alles wat ze gedaan willen hebben – alsof ik een garage heb en krasjes en deuken wegwerk.” En intussen neemt hij zelf met het grootste gemak een paar handenvol uit zijn eigen Botox-snoepwinkel. Niet erg voor de hand liggend.
Tweede punt: conversaties. Die ontsporen in bijna elk verhaal en gaan over de top. Zoals Gerard Reve ooit opmerkte: “Er komt weer geen normaal mens in voor”, en zo is het. Het is duidelijk dat de schrijfster wil laten zien dat de hippe, moderne mensen in de verhalen doorgeslagen en/of –gesnoven zijn, maar dat werkt niet als álle mensen in wartaal tegen elkaar aanpraten. Sterker: dat gaat vervelen.
Nog een punt is de hyperbool. Dat is de stijlfiguur van de overdrijving, die heel nuttig kan zijn om een verhaal naar grotere hoogte te tillen. Overdrijving voegt humor toe, het brengt lucht in het verhaal, laat de lezer glimlachen. Maar overdreven overdrijving bereikt het tegendeel, en helaas teistert deze eigenschap een aantal van de verhalen.
Is er dan niks positiefs te melden? Jawel, het titelverhaal Dagen van inkeer is een wondertje van vertelkunst. Daarin zijn bovengenoemde storende zaken weldadig afwezig en zijn de hoofdpersonen weliswaar gemankeerd, maar niet zodanig dat ze onbegrijpelijke manoeuvres uitvoeren zonder dat de lezer daarin mee kan gaan. Het gaat over een ontmoeting tussen een ‘Oorlogscorrespondent’ en een ‘Taboedoorbrekende Romanschrijver’. Die twee ontmoeten elkaar op een topconferentie over Genocide(S).
Kort verhaal nog korter: de twee hebben elkaar al eerder ontmoet, ooit, en nu checken ze samen in bij hetzelfde hotel. Dat is vragen om problemen zou je denken, maar langzaam blijkt dat die twee dat juist wel willen. Ze dragen namelijk allebei de geestelijke littekens die het Jodendom op sommige van haar zonen en dochters nalaat. Ze brengen een aantal dagen samen door, maar het wordt steeds duidelijker dat ze nooit echt nader tot elkaar komen. Niet door praten, niet door seks, niet door hun gedeelde gruwelijke Holocaust-verleden. De Holocaust hebben ze natuurlijk niet aan den lijve meegemaakt, maar ze zijn ongewild en onontkoombaar wel allebei, zoals de man dat zo schrijnend uitdrukt: “Bewaarder van het verdriet.”
Met dit briljantje als middelpunt, en wat redelijke verhalen eromheen, is dit boek zeker nog de moeite van het lezen waard.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub Van Alles en op Nico’s recensies
