Observeren in een mystiek land
Femke is onderzoekster op een laboratorium, net veertig en heeft een hele aardige man waar ze verder niet zoveel mee heeft. Ze krijgt de kans om mee te gaan op een reis naar IJsland met een groep van vijf fotografen. In een opwelling meldt ze zich aan. Ze fotografeert dan wel niet, maar ze tekent. Hierin is Femke het alter ego van schrijfster Veld, die beeldend kunstenares is en veel reizen maakt die ze eveneeens al tekenend vastlegt.
Dans om de vulkaan. Een liefde in IJsland is verdeeld in twee delen, zomer en winter. De zomerreis, die we als eerste meemaken, is direct inzetbaar als IJslandpromotie. Veld weet elk landschap zo beeldend neer te zetten dat je het gevoel hebt daadwerkelijk met de groep mee te reizen. Landschap na landschap wordt beschreven, elk uitzicht anders; het lukt Veld om de wijdsheid van de omgeving in de tekst over te dragen. Femke licht daar met haar oog voor detail juist weer de kleine bijzonderheden uit, die ze in haar schetsboekje optekent terwijl de lezer als enige een blik over haar schouder wordt gegund. Voor diegenen die echt nieuwsgierig worden naar het eindresultaat van het gekrabbel van Femke geeft het werk van Veld zelf waarschijnlijk een hele treffende indruk (zie www.erikaveld.nl, onder tekeningen, reiskrabbels).
Nauw verbonden met de bijzondere oerlandschappen is de mystiek die aan het land kleeft. Deels wordt die feitelijk meegedeeld door de informatie die de reisgenoten voorlezen uit de boeken die mee zijn: de Edda (IJslandse Godenverhalen), reisgidsen, sprookjesboeken en overgeschreven tekstjes uit de encyclopedie. De mystiek ligt verder besloten in de gebeurtenissen. De wolfshond, die Femke als enige uit haar slaap houdt, lijkt een sterke connectie te hebben met haar jeugd. Haar herinneringen hieraan worden levendig beschreven. De eeuwig rommelende vulkanen brengen een soort van permanente dreiging in het verhaal en de gebeurtenissen rond reisgenoot Sjaak lijken ook een geheimzinnige betekenis te hebben.
Met het groepje fotografen ontstaat een band, maar iedereen is wel individueel ingesteld. Femke, de onderzoekster, stelt zich in het gezelschap op als observant. Ze is nogal op zichzelf en ze heeft de neiging het gescharrel van de rest te bestuderen alsof ze een groepje ganzen of wellicht bavianen voor zich heeft. Tegelijkertijd beseft ze dat ze de rol van observant en daarmee buitenstaander misschien wel te vaak neemt in het leven. Langzaam ziet ze in dat ze ook zelf kan deelnemen en zelf een wending kan geven aan haar leven. Haar man heeft al aangegeven dat hij een vriendin heeft en het onderzoek waaraan ze werkte is stopgezet, dus daar hoeft ze zelf geen beslissing meer over te nemen. De nieuwe start die ze maakt ligt pas aan het einde van het boek, maar dat maakt Femkes ontwikkeling niet minder interessant.
Het land, de mystiek en de ontwikkeling van Femke zijn drie prachtige elementen in het verhaal. De persoon Balder, de reisgids, is opgevoerd als bindende factor: hij representeert het land en de mythes en wakkert ook het vuur in Femke aan die haar aanzet tot nadenken. Balder overtuigt absoluut als voorbeeldige, daadkrachtige gids: hij zorgt voor de groep, heeft kennis van de gevaren van het land en weet op elke toeristische vraag een antwoord. Als de genoemde liefde uit de ondertitel wil het vertrouwen niet geheel groeien, ook al is zijn IJslandse trui nog zo stoer. Als Femke tijdens de winterreis alleen nog oog voor hem heeft en nog nauwelijks voor het land verliest het verhaal direct aan kracht. De grote ontwikkelingen en bijzondere gebeurtenissen vinden vooral in de zomer plaats, in de winter worden dan nog de nodige verhaallijnen afgewikkeld.
De landschappen, de gesuggereerde verbanden, de mystiek: uiteindelijk lijkt het toch niet zoveel te betekenen te hebben. De mystieke elementen zijn vooral een treffend beschreven sfeer, maar grijpen niet in elkaar. Dans om de vulkaan is met die sfeervolle beschrijvingen een echte aanrader voor mensen die op vakantie willen naar het gebied, maar om ‘De liefde in IJsland’ hoeft de lezer het niet te doen.
Van Erika Veld verschenen eerder de boeken Klein, stil en wit, Eiland in oker en blauw en Portret in krijt.
