"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De Almanak van Onuitsprekelijke en Onbeschrijfbare Oergruwels

Zaterdag, 5 maart, 2022

Geschreven door: Kevin Damen
Artikel door: Johan Klein Haneveld

Origineel boek wil Lovecraft en Douglas Adams combineren

[Recensie] De wereld van het Nederlandstalige fantastische genre zoals zich dat heeft georganiseerd op Facebook en rond tijdschriften en wedstrijden is slechts klein. Ikzelf ben me daar niet altijd van bewust. Ik ontdek nieuwe auteurs door hun verhalen in bundels en tijdschriften. Via berichten op Facebook ontdek ik dat ze nieuwe boeken hebben uitgebracht en vervolgens lees ik de recensies op verschillende sites om te kijken of die boeken ook iets voor mij zouden zijn. Zo raakt mijn leesstapel telkens wel gevuld. Maar auteurs die zich niet in hetzelfde wereldje bevinden, die zich in andere kringen ophouden, zullen op deze manier aan mijn aandacht ontsnappen. Het blijkt dat ik daarmee (en met mij waarschijnlijk ook anderen) soms pareltjes misloop.

Zo begon ik onlangs op Twitter auteur Kevin Damen te volgen. Hij bleek geïnteresseerd te zijn in horror. En onlangs toonde hij een foto van zijn boek dat in 2019 was verschenen, met de titel die boven dit stukje staat. Toen hij zich ook nog liet ontvallen dat het bedoeld was als een combinatie van Douglas Adams en H.P. Lovecraft was ik meteen geïntrigeerd. Dit leek namelijk een stuk origineler dan het meeste werk van Nederlandse bodem… Tegelijk was ik verbaasd dat ik via de kanalen in het genrewereldje nog helemaal niets over dit boek gehoord had. Want veel genreliefhebbers (schrijvers en lezers) houden zich bezig met Lovecraftiaanse vertellingen, ook in Nederland (zie de bundel Lovecraft in de polder), dus zou er zeker belangstelling voor dit boek hebben moeten bestaan. Maar het had niet het kleinste stofje doen opwaaien. Dat het door de auteur zelf gepubliceerd is biedt geen afdoende verklaring, want genoeg ‘selfpublishers’ zijn aanwezig op het internet en ook hun boeken worden op de blogs besproken. Ik denk dat de auteur eenvoudigweg niet met ‘het wereldje’ in verbinding stond. In elk geval was ik ondertussen nieuwsgierig geworden en ik besloot het boek te lezen.

Ik kreeg er geen spijt van. Slechts weinig Nederlandse auteurs wagen zich aan komisch werk en Kevin Damen mikt meteen hoog! Hij probeert voor kosmische horror te doen wat Douglas Adams deed voor SF en Terry Pratchett voor fantasy. Omdat ik denk dat ook andere liefhebbers van het fantastische genre en dan vooral de ‘weird fiction’ van het bestaan van dit boek moeten afweten, besloot ik het bovendien voor Fantastische Vertellingen te recenseren. Dat wil niet zeggen dat ik alleen maar enthousiast ben en dat de lezer een meesterwerk moet verwachten dat zich kan meten met het beste dat Douglas Adams en Terry Pratchett hebben geproduceerd. Het probleem is volgens mij dat Adams en Pratchett hun humor ontlenen aan de absurditeit van het heelal en de nietigheid van de mens. Hiermee stellen ze basale aannames van het SF-genre en het fantasygenre aan de kaak, waarin het individu steevast betekenisvol is en met techniek of magie de strijd wint. Maar Lovecraftiaanse horror gaat al meteen uit van de aanname dat dat de werkelijkheid niet de bevatten is, en dat elke worsteling van het individu om betekenis te verkrijgen tot mislukken gedoemd is. Hier valt voor een schrijver weinig contrast meer te genereren en de auteur kan nog slechts terugvallen op overdrijving. Verder vertoont dit boek helaas enkele redactiefoutjes (missende woorden, woorden die van geslacht leken te verspringen en zo voorts). Het zijn er minder dan in sommige andere zelf gepubliceerde boeken die ik heb gelezen en ik stoorde me er niet echt aan, maar heel kritische lezers zullen er wellicht moeite mee hebben. Verder vond ik de dialogen niet bepaald spetteren. De hoofdpersoon uit zich steeds onwillig en chagrijnig en de karakters schreeuwen vooral naar elkaar. Dat is misschien grappig bedoeld, maar voor mij werkte het niet. Tenslotte was het plot behoorlijk ingewikkeld en niet altijd even goed te volgen (mede door de dialogen).
Dit klinkt heel kritisch, maar in mijn eindoordeel overheersen positieve overwegingen. Damen heeft een plezierige, ontspannen schrijfstijl, waarbij hij zichzelf niet al te serieus neemt. Het verhaal is gesitueerd in Limburg en de Nederlandse locatie voegt ook echt wat toe aan het verhaal. De schrijver verwijst naar boeken en andere cultuur en gaat uiteindelijk een interessante kant op waarbij de auteur zelf in het verhaal verschijnt. Dat getuigt van een bewonderenswaardige ambitie als verhalenverteller. De manier waarop Damen concepten uit Lovecraftiaanse horror isoleert en uitvergroot is soms ook hilarisch (vooral in de voetnoten waarmee het verhaal doorspekt is). Ik heb er meermalen om moeten gniffelen. De humor doet echter niet af van de horroraspecten van het verhaal. Die zijn nog steeds gruwelijk en het lot van de Aarde en de kwellingen waaraan de hoofdpersonen worden onderworpen, doen de lezer daadwerkelijk huiveren. De oermachten die ten tonele worden gevoerd, zijn ook werkelijk angstaanjagend en er vloeit rijkelijk bloed. Ik vond ook de bibliotheek die zich buiten onze werkelijkheid bevindt er fascinerend en het lot van de bibliothecaris goed gruwelijk bedacht en weergegeven. De auteur heeft een levendige fantasie waarmee hij het verhaal interessant complex maakt, maar die ook heerlijk duister is (voor wie daarvan houdt). Kortom, het boek beschrijven als ontmoeting van Douglas Adams en H.P. Lovecraft was misschien wat al te ambitieus, maar het is zeker een waardevolle toevoeging aan het Nederlandse genrewereldje. Het laat zien dat ook in ons taalgebied Lovecraftiaanse horror springlevend is en dat auteurs er zelfs met een knipoog over kunnen schrijven. Ik hoop dat Damen nog vaker gaat publiceren en ons in de toekomst met meer fantasievolle werken gaat verrassen.

Eerder verschenen op Hebban

Archeologie Magazine

Boeken van deze Auteur:

De Almanak van Onuitsprekelijke en Onbeschrijfbare Oergruwels

De Almanak van Onuitsprekelijke en Onbeschrijfbare Oergruwels