"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De Amerikaan

Vrijdag, 31 mei, 2019

Geschreven door: Gerrit Brand
Artikel door: Marjon Nooij

The Roaring Sixties

Nog maar heel kort geleden zag de vierde roman van Gerrit Brand het levenslicht, nadat het manuscript hiervan al een jaar of vijfendertig op een stoffige plank had gelegen. Nog ouderwets op de typemachine geschreven, maar nooit tot een einde gekomen. Een verhuizing zorgde ervoor dat Brand het weer tegenkwam en tot de ontdekking kwam dat hij over idee van het verhaal eigenlijk wel tevreden was. Dit leidde ertoe dat hij het boek herschreven heeft, met zijn schrijvers knowhow van nu. Dat het dit jaar is verschenen geeft het meteen iets speciaals mee, omdat het verhaal zich exact vijftig jaar geleden afspeelt.

[Recensie] De Amerikaan is een verhaal met een bonte verzameling aan thema’s, een grote gelaagdheid, met als rode draad de maatschappelijke verandering, zoals die in de zestiger jaren in opmars was. Het oer-Hollandse verhaal geeft meteen het gevoel dat je in een VPRO-film bent beland. Een naamloos dorpje in het oosten en aan de periferie van het land. Sfeertje: ons kent ons. Hoewel…

Vijftig jaar geleden, 1969, midden in het hippietijdperk en de flowerpowerbeweging, John Lennon en Yoko Ono hielden tijdens hun huwelijksreis hun bed-in in het Hilton, sexuele vrijheid én de eerste mens liet zijn voetstappen achter op de maan. Enfin, dit geeft in vogelvlucht weer in welk tijdsbestek het verhaal zich afspeelt. Het is rumoerig in het dorp, dat in twee kampen verdeeld lijkt te zijn. Onder de jongeren heerst er grote weerstand tegen de plannen om de vaart te dempen, omdat die plaats moet maken voor een betere infrastructuur.

Een aantal kilometers buiten het dorp zijn de werkzaamheden van start gegaan en ligt er al een aanzienlijk stuk van de vaart droog. Burgemeester Willem Croon maakt zich echter hard voor de drooglegging. De vaart behoort tot het cultureel erfgoed en dat dient volgens de jongeren behouden te blijven. En passant vindt er nog een aanrijding plaats tussen de zoon van Croon en Harry Maartens – fel tegenstander van het dempen – en belandt Maartens in betreffende plomp.

“‘Hm,’ bromde Croon, cultuur, een modewoord. Ons dorp bestaat al meer dan honderdvijftig jaar, we hebben hier een toneelvereniging, een operettevereniging, een kunstkring, een uh -‘ Hij kon zo snel niet meer op zaken komen die de moeite waard leken, maar hij ging dapper verder: ‘Nou ja, zeg nou zelf, die boeren hier zitten toch ook niet te springen om kunst en cultuur. Die gaan toch het liefst naar de kerk nietwaar?’ […] ‘Cultureel erfgoed, ik hoop werkelijk dat jullie ophouden met die flauwekul. Wat we nodig hebben is een goede autoweg die het dorp verbindt met de buitenwereld.'”

Maartens is druk bezig om medestanders te vinden om de plannen van de burgemeester een halt toe te roepen. Of de intenties van Croon wel zo integer zijn valt nog te bezien. Hij wordt behoorlijk in de tang gehouden door de heren van het triumviraat en komt tot de ontdekking dat hij inmiddels een flink bedrag op zijn rekening gestort heeft gekregen. Hij bezoekt Gerard van Zandt – deze bestiert in zijn eentje de melkveehouderij, nadat beide ouders overleden zijn – en raadt hem aan om extra land aan te kopen, land van ouderling Den Oudsten. Vergunningen, geen enkel probleem. “Dat regel ik zo voor je.”

Wanneer Gerard deelneemt aan het Concours Hippique komt hij in contact met Carmen, een wulpse zigeunerin van het woonwagenkamp. Ze heeft een nogal losbandig en manipulatief karakter wat voor de nodige beroering zorgt in de levens van enkele heren. Het zijn roerige tijden en het dorp staat aan de wieg van materialistische veranderingen. De opening van Club 69 zorgt ervoor dat de gemoederen oplopen, hoog oplopen, om uiteindelijk tot een climax te komen.

Een zeer origineel verhaal, met thema’s zoals je ze niet vaak tegenkomt. Het dorpsleven komt glansrijk tot uiting door het uittekenen van de diverse markante karakters ten tijde van The Roaring Sixties.

Een uiterst vermakelijk boek!

Eerder verschenen op Metdeneusindeboeken

De Amerikaan