"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De band

Zaterdag, 30 oktober, 2021

Geschreven door: Anna López Dekker
Artikel door: Johan Klein Haneveld

Fantasy die net even wat anders is

[Recensie] Ik heb me tegen bevriende schrijvers al meermalen laten ontvallen dat ik niet meer zo gecharmeerd ben van de standaard fantasy, vooral niet van het soort dat overduidelijk is geïnspireerd door J.R.R. Tolkien en zijn navolgers. Je kent de boeken wel: draken, dwergen, elfen, een duistere tovenaar, een jongen of meisje met een verborgen gave, een queeste en een epische strijd aan het einde. Heb je er één gelezen, dan heb je ze allemaal gelezen. Er zijn lezers die het juist heel plezierig vinden iets te lezen dat ze bekend voorkomt, het warme bad van de herkenning, maar ik zoek juist naar iets nieuws, iets verrassends, iets dat me aan het denken zet. Dat is in dit soort boeken vaak ver te zoeken. Dat veel van de in Nederland geschreven fantasy tot deze categorie behoort, maakt dat de spoeling voor mij behoorlijk dun is. Op Castlefest afgelopen zomer raakte ik echter in gesprek met schrijfster Anna Lopez-Dekker die kort daarvoor haar debuutroman had uitgebracht. We bleken allebei dezelfde schrijvers te kennen en te waarderen. Haar boek ging over elfen, maar ze verzekerde me dat ze een andere insteek had gekozen dan andere verhalen. Haar elfen waren arrogant. Dat intrigeerde mij. Want dat zijn ze in de boeken van Tolkien natuurlijk ook. Ik besloot, ondanks mijn hierboven benoemde twijfel bij dit type fantasyroman, de gok toch te wagen.

Ik heb er geen spijt van gekregen. Dit boek, De Band, liet voor mij zien dat er ondanks de bekendheid van elfen nog interessante verhalen over ze verteld kunnen worden. In de generieke fantasywereld van deze roman (gezien het niveau van de technologie misschien equivalent aan onze achttiende eeuw?) leven elfen redelijk dicht op mensengemeenschappen. Ze drijven handel met ze en eens in de zoveel tijd ontvoeren ze een jonge man of vrouw. Niet omdat ze slechte bedoelingen hebben. Integendeel. Ze hopen hun mensje respect voor de natuur bij te brengen, openheid voor het leven, en nieuwe vaardigheden. Komen mensen na een jaar of acht terug bij hun eigen volk, dan tonen ze echter tekenen van PTSD, ze zijn schichtig en worden door hun vroegere familie en vrienden buitengesloten. De elfen weten niet waarom dat gebeurt, maar blijven toch doorgaan met het gevangenzetten en indoctrineren van mensen. Dat gebeurt ook met de jonge Qelarha. Zij wordt opgenomen in het huishouden van de elf Dalnohr. Ze is echter anders dan de mensen die hij eerder heeft gehouden en haar heropvoeden wordt nog een hele klus …

Wat de auteur goed doet is voor het vertellen van haar verhaal dicht op de karakters blijven. Het is niet de actie of het avontuur dat in dit boek centraal staat. Anna Lopez-Dekker laat je als lezer intiem meeleven met zowel Qelarha als Dalnohr en hun angsten en twijfels. Hoe ze naar elkaar toegroeien of elkaar afstoten wordt ook invoelbaar gemaakt. Tegelijk weet ze de magische schoonheid van de elfenwereld ook prachtig te beschrijven. Misschien doet ze dat iets te uitgebreid, want sommige passages rond het midden van het boek leken wat lang te duren. Dat was vooral omdat de manier waarop Qelarha wordt behandeld niet zo plezierig is. Ze moet dienstbaar zijn, wordt opgesloten, geslagen en uiteindelijk zelfs aan een ketting gehouden. Dat is goed beschreven, maar tegelijk begint ze iets voor haar gevangennemer te voelen. Is het een voorbeeld van Stockholmsyndroom? Of geniet ze er stiekem van? Als dit boek net zo populair was als ‘Twilight’ zou er zo een ’50 shades of grey’-achtig verhaal op gebaseerd kunnen worden. Ik voelde me zelf een beetje ongemakkelijk bij de scheve machtsverhoudingen in dit gedeelte. Misschien is dat omdat ik in een strenge religieuze gemeenschap ben opgegroeid en de manieren waarop met ogenschijnlijk goede bedoelingen gepoogd wordt de wil van mensen te breken en ze in meegaande wezens te veranderen voor mij wel heel dicht bij huis kwam. Het dreigen met straf, het wegnemen van iemands naam en eigen interesses, de mondjesmaat gegunde erkenning – allemaal vormen van geestelijk misbruik. Het boek gaat sowieso over geloof en spiritualiteit. Lezers die zich ergeren aan deze thematiek kunnen dit boek ook beter links laten liggen. Het gaat regelmatig over aura’s, mediteren en iemands zonnestreng.

Verder struikelde ik een paar keer over het gebruik van Engelse woorden, waar vaak ook Nederlandse alternatieven voor zijn. Niet alleen omdat ik onze eigen taal waardeer, maar ook omdat Engelse termen een anachronistisch gevoel geven. Zo gebruikte de auteur soms woorden als ‘checken’, ‘flashbacks’ en ‘setje’. Maar dat is misschien een kwestie van persoonlijke voorkeur. Verder is het boek namelijk prima geschreven in korte, maar goedlopende zinnen met een behoorlijk afwisselend woordgebruik en overtuigende dialogen, vooral die tussen mensen. Ook heel goed vond ik de opbouw van het plot. Langzaam wordt duidelijk wat het verhaal is van dit boek en wat het overkoepelende verhaal is dat gaat spelen in het tweede boek. Er waart namelijk ook een mysterieuze Ziekte rond die de natuur aantast en waar de elfen een oplossing voor zoeken. De verschillende elementen worden onopvallend geïntroduceerd en blijken uiteindelijk een grotere rol te spelen dan gedacht. Ik werd daar meerdere malen door verrast. Ik ben zelf in elk geval benieuwd naar het vervolg en zal het tweede boek van dit tweeluik zeker gaan lezen.

Geschiedenis Magazine

Eerder verschenen op Hebban