De schrijver als spion
[Recensie] De kaft van Umberto Eco’s nieuwste roman [2001/red.] doet enigszins aan een modale misdaadroman denken. Laat u echter niet misleiden, want De begraafplaats van Praag is wederom een magistrale roman van Eco die in elke zichzelf respecterende bibliotheek niet mag ontbreken.
Deze historische roman speelt zich af aan het einde van de negentiende eeuw. De Italiaan Simone Simonini probeert in Parijs zijn gedachten te ordenen in een dagboek. Maar af en toe – wanneer hij in slaap valt – schrijft een zekere abt Dalla Piccola verder in zijn plaats. Simonini worstelt met zijn identiteit: wie is hij en waarvan kent hij Dalla Piccola? Van enkele zaken is Simonini echter wel zeker: zijn voorliefde voor rijkelijke maaltijden en zijn rabiate Jodenhaat.
Terwijl Simonini herinneringen ophaalt, krijgt de lezer steeds meer inzicht in de complotten waarin Simonini verzeild is geraakt. Na een rechtenstudie in Turijn breekt voor hem een leven aan van spionage en contraspionage, van vervalsingen en mystificaties. Zo infiltreert hij bij de Garibaldijnen in Italië en bij de Franse geheime dienst. Simonini maakt on demand valse en compleet verzonnen documenten voor iedereen die genoeg wil betalen. Voor zijn vervalsingen baseert hij zich – zoals het een echte herschrijver betaamt – op literaire grootmeesters zoals Alexandre Dumas en Eugène Sue. Hiermee formuleert Eco in se een postmoderne gedachte: alles wat geschreven wordt, is steeds een herschrijving. Op die manier ‘componeert’ Simonini allerlei samenzweringstheorieën over de vrijmetselaars, de katholieken, de socialisten, de republikeinen… afhankelijk van zijn opdrachtgevers.
Maar Simonini wil ook uit eigen overtuiging een complottheorie verzinnen, over de Joden die hij niet kan uitstaan. Hij bedenkt een grotesk verhaal over Joodse rabbijnen die op de begraafplaats van Praag plannen smeden om te wereld te veroveren. Simonini beseft echter niet dat zijn fictieve complottheorie een heel eigen leven beschoren zal zijn…
Met De begraafplaats van Praag toont Eco nog maar eens aan dat hij als schrijver niets meer te leren heeft. Het verhaal kan, net zoals De naam van de roos, op verschillende niveaus gelezen worden: als misdaadroman, als historische roman en hier ook als een postmoderne roman die zijn eigen genese ontleedt en de schrijver als een vervalser presenteert.
—
