Wanneer het water zou kunnen spreken
[Recensie] Een boekje met een schat aan zinnenprikkelende emoties die de lezer mee laat leven met drie, door het lot verbonden, hoofdpersonages. Michael, Ellis en Annie zijn de drie jongeren waar het boek om draait. Een onlosmakelijk trio, door een speling van het lot tot elkaar veroordeeld. Een driehoek met ongelijke zijden, dit zal blijken uit de verschuivende verhoudingen na het huwelijk van Ellis en Annie.
De roman kan ook gezien worden als een dubbele coming of age van Ellis en Michael, hun vriendschap en hun ‘anders’ zijn wordt uiterst subtiel duidelijk in de loop van het verhaal. De spanning die hun gevoelens oproepen en de manier waarop er vooral niet gesproken wordt is een verdienste van de auteur. Laat de lezer zelf ontdekken wat de jongens meegemaakt hebben en hoe hun tweemanschap plaats moest maken voor een driemanschap toen ‘Advent-Annie’ ten tonele verscheen.
De titel is De blikman, dit slaat op het vak dat Ellis een tijdje uitoefent. Een ambachtelijk beroep, waarin je op geluid hoort of een deuk uit het metaal gehaald is, het luistert heel nauw.
“Mensen zeiden dat hij er zo bedreven in was dat hij het kuiltje uit een kin zou kunnen halen zonder dat het gezicht het merkte. Garvy had hem alles bijgebracht. […] ‘Hou je hand vlak,’ had hij gezegd. ‘Op deze manier. Leer een deuk voelen. Kijk met je handen en niet met je ogen. Ga er zachtjes overheen. Voel hem. Streel hem. Heel voorzichtig. Zoek het oneffenheidje op.’ […] Ellis pakte de hamer, zette hem achter de deuk en begon er aan de bovenkant met de lepel tegenaan te tikken. Hij was een natuurtalent.”
Ellis doet alleen nachtdiensten en Billy, een jonge collega, weet contact te maken met de teruggetrokken Ellis. Zo wordt er een tipje van de sluier opgelicht over zijn verleden, goed geobserveerd door de gevoelige Billy.
Door de niet chronologische opbouw, krijgt het verhaal het nodige reliëf. De roman begint in het verleden met het verhaal waarin Ellis’ moeder een schilderij wint, maar verspringt daarna in tijd en richt zich elke keer op een ander personage.
De driehoek van Annie, Michael en Ellis lijkt erg op de driehoek van Dora, Michael en Ellis. Michael adoreert Dora, zij vinden elkaar in de kunst. Dat schilderij van van Gogh, Zonnebloemen, is, denk ik, het leidmotief in het verhaal. Het gaat over de queeste naar warmte en liefde, net zoals van Gogh die in eerste instantie zocht en vond in Arles. De jongens beleven die intense ervaring ook in Frankrijk, het is één van de broeierige passages. Deze herinnering aan een warme zomer wordt opgehaald lang nadat Michael gescheiden is van Annie en Ellis en hij een leven leidt zonder vastigheid. Zijn wisselende relaties zijn even onbevredigend als riskant.
“Plotseling ploeterden we door het ondiepe water en vielen op het vochtige zand boven op elkaar. De bedwelmende opwinding van het dronken zijn, naakt zijn en in het openbaar zijn bruiste door ons heen. En een tijdje bewogen we niet, omdat we geen van beiden wisten wat de volgende zet moest zijn.”
Water is een duidelijk motief in het boek. Zoals de Theems meandert door Oxford, zo vormen de dierbaarste ‘watermomenten’een slingerend patroon in het boek.
– De spannende zwempartijen bij Long Bridges waarbij Michael zijn dodemansdrijver demonstreert.
– De duik die Ellis, Michael en Annie maken na de huwelijksplechtigheid en die als een afscheid gezien kan worden
– Jaren later wanneer Michael alleen in Zuid-Frankrijk is probeert hij een deel van zijn verleden te verwerken in het zwembad.
Michael neemt dus afscheid van de pasgehuwden en gaat eerst naar Londen, later zal hij zich in Zuid-Frankrijk overgeven aan de natuur om zijn verleden te verwerken. Dat dit niet eenvoudig is blijkt uit de beproevingen en ontberingen die hij moet doorstaan, de krachten van de natuur zijn overweldigend en bedreigend. Door zijn volhardendheid en zijn instinct dat juist hier in het zuiden de bevrijding moet komen, lukt het hem uiteindelijk los te komen van zijn verstikkende, onuitgesproken verleden. De sleutel ligt in het schrijven. Met zijn notitieboek als trouwe metgezel kan hij verder en als een gelouterd man zal hij terugkeren. De passages zijn uitermate mooi beschreven. Geniet van de ontmoetingen met bohemiens en het onbezorgde leven dat erbij hoort.
“Gevorkte formaties bliksem scheren laag langs de horizon, maar nog steeds is er geen regen. De vleermuizen hebben de hemel overgenomen van de zwaluwen en de geur van lavendel en zoetheid rijst op van de aarde. Ik sta bij het raam. Af en toe bereikt de geur van honing mijn neus vanaf de kaars.”
Een vraagteken zet ik bij de lieve gipsy die met een sering aan komt zetten wanneer het eigenlijk het seizoen van de zonnebloemen is. Ik kan me niet voorstellen dat zo’n meisje naar een dure Franse bloemenwinkel loopt om daar een (geïmporteerde?) sering te kopen. Wanneer de zonnebloemen bloeien in hartje zomer, zijn de seringen allang uitgebloeid.
Dit terzijde, deze roman heeft me aangenaam verrast door de veelheid aan plotwendingen en aan de prachtige beschrijvingen van de couleur locale. Vergeet ik nog bijna te vertellen dat literatuur een belangrijke rol speelt, evenals muziek.
Een fijn, gevoelig boek over twee jongens die tot elkaar kwamen door een speling van het lot.
Over de auteur
Sarah Winman groeide op in Essex. Ze volgde een acteursopleiding en speelt sindsdien in het theater, in films en in televisieseries. Ze speelde onder andere in The Discovery of Heaven, met Jeroen Krabbe. Momenteel woont Sarah Winman in Londen. Toen god een konijn was is haar eerste roman
—
Eerder verschenen op metdeneusindeboeken.nl
