Machtig en meedogenloos
[Recensie] Jan Vantoortelboom is geen auteur waarover je vaak iets leest in de Vlaamse media. Liever houdt hij zich op de achtergrond, om in zijn tuinhuis in Zeeuws-Vlaanderen boeken te schrijven. Boeken met de zeggingskracht van een mokerslag. Zijn vorige roman De man die haast had was een stijlbreuk in zijn oeuvre. De hoofdstukken waren korter en de zinnen gebalder. Met De drager gaat Vantoortelboom verder op die stilistisch ingeslagen weg.
Nicolas werkt in de computer- en informatietechnologie, maar heeft als kind altijd opgekeken naar zijn buurjongen en beste vriend Bruno. Die heeft namelijk een passie voor insecten en alles wat met de natuur te maken heeft. Met een angstaanjagende gedrevenheid verwezenlijkt Bruno zijn idealen. Als bioloog trekt hij regelmatig de Slovaakse natuur in. Alleen zijn zieke zoon Miko is een smet op zijn blazoen. Nicolas probeert zich als peetvader te ontfermen over Miko. Maar dat blijkt niet zo gemakkelijk, immers: “Hij kon een verontrustende gedachte maar niet uit zijn hoofd bannen: dat een kind maar moeilijk kon worden beschermd tegen de mensen die het ook daadwerkelijk kapot konden krijgen: de ouders.” Zelf is Nicolas, tot zijn grote spijt, kinderloos. Tegelijk is dat voor hem ook een zegen, want kinderen zijn kwetsbare wezens in een genadeloze wereld.
Bruno en Nicolas mogen dan wel geen broers zijn, hun relatie voelt toch zo aan. In die zin grijpt Vantoortelboom terug naar zijn eersteling, De verzonken jongen, waarin ook twee broers centraal staan. De oudste van de twee, Bert, vertoont enkele gelijkenissen met Bruno: brutaal, gepassioneerd door dieren, een tikkeltje gevaarlijk. Maar Bruno gaat nog verder en zorgt verhaaltechnisch ook voor meer spanning: het boek vangt aan met een verontrustend dagboekfragment van hem. De lezer kan alleen maar verkrampt afwachten wat er verder zal gebeuren.
Vantoortelbooms schrijfstijl is helder en trefzeker, met mooie natuurbeschrijvingen en rake metaforen zoals we dat van hem gewend zijn. Zo staart Nicolas, wiens leven erg leeg is, vaak naar een wit vlak. Hij noemt het “de afwezigheid van kleur als een bron van kansen”. Door de gecondenseerde hoofstukken komen de ideeën van de personages sterk uit de verf.
Het einde is verrassend en toch ook weer niet. Tijdens de laatste hoofdstukken wordt de verhaalsnelheid zodanig opgevoerd, dat je als lezer de bui voelt hangen. Zonder al te veel prijs te geven, kunnen we wel al zeggen dat het vertelperspectief voor de laatste scènes origineel gekozen is.
—
Eerder verschenen op de http://www.cuttingedge.be/
