Hoe toeval ons leven bepaalt
[Signalering] Toen FC Twente in mei 2010 kampioen werd van Nederland, reageerde trainer McClaren op een wijze die voor even alle voetbalanalyses overbodig maakte. Hij zei: “It’s more than a miracle.” Uit deze woorden sprak een bescheiden besef dat het grote succes niet louter een kwestie van verdienste was geweest.
Dat zo’n besef niet vanzelf spreekt, maakt natuurkundige Leonard Mlodinow duidelijk in een prikkelend boek waarin hij de rol en de betekenis van het toeval in ons leven onderzoekt – een rol die veel groter is dan we doorgaans geneigd zijn te denken.
Met hulp van de ontdekkingen van beroemde wiskundigen (Cardano, Pascal, Bernoulli, Bayes), modern onderzoek én frappante voorbeelden uit de praktijk van de sport, het bedrijfsleven en de financiële wereld doorkruist de auteur het fascinerende gebied van toevallige gebeurtenissen en willekeurige patronen. Dat dit gebied voor ons zo moeilijk toegankelijk is, en we het toeval als toeval niet herkennen en accepteren, komt omdat onze geest is toegerust om voor alles verklaringen en oorzaken te zoeken. Een bal mag dan soms raar rollen, de voetbalanalist heeft daar geen boodschap aan: hij ziet de tactiek van de trainer, het hechte collectief en de individuele klasse.
Ook de grote behoefte om controle uit te oefenen staat een juist begrip van toeval in de weg. Wie alleen maar oog heeft voor het sturend vermogen, ziet niet meer dat het verschil tussen succes en mislukking af kan hangen van factoren die niemand in de hand heeft. Een bal op de lat, een lucky schot in de laatste minuut.
Natuurlijk zei McClaren óók dat zijn spelers het kampioenschap hadden verdiend. Een wonder kun je echter niet verdienen, dat valt je toe. Er zou, en niet alleen in de voetballerij, veel gewonnen zijn als we dit meer zouden erkennen.
—
Eerder verschenen in Intermediair
