De Siegfried Sauer serie is opgebouwd rond historische personages en waargebeurde feiten.
[Recensie] Fabiano Massimi heeft filosofie in Bologna en Manchester gestudeerd en komt uit Modena. Massimi heeft als vertaler en redacteur gewerkt en in Modena was hij werkzaam als bibliothecaris bij de Delfini bibliotheek. Voor zowel zijn debuut De engel van München, als het erop volgende deel in de Siegfried Sauer serie, De duivel van Berlijn, heeft hij grondig onderzoek gedaan. De vertaling is gedaan door Mariella Manfré.
Reichstag
Het verhaal begint met de brand in de Reichstag in Berlijn februari 1933. “Deze brand is niet alleen het begin, maar het einde.” Wie er in de brandende Reichstag is, wordt duidelijk als het boek uit is.
Rosa
Inspecteur Karl Julian zoekt ex-commissaris Siegfried Sauer in Wenen op, nadat Rosa in Berlijn verdwenen is. Rosa was naar Berlijn vertrokken om bij het verzet te gaan. Sauer start met Julian’s hulp een zoektocht naar zijn ex-geliefde Rosa. Hitler is kanselier en de situatie is verre van rustig in Berlijn. Sauer gaat op zoek naar oude (oorlogs)vrienden, die hem kunnen helpen bij zijn zoektocht, alleen wie kan hij vertrouwen? Het enige houvast dat hij heeft is een kaart van Rosa met de tekst: “Graaf een kuil en ga erin zitten.” Bij zijn zoektocht laat hij zich leiden door gebeurtenissen en het duurt niet lang of Sauer is niet meer bang om een verkeerde stap te zetten. Hij heeft niets meer te verliezen.
Verleden
Zijn zoektocht naar Rosa voert Sauer regelmatig mee (in gedachten) naar zijn verleden als nationaal socialist, waarin hij zichzelf tegen gekomen is. Nu, in het heden, zijn oude vijanden uit die tijd ineens medestanders en komen hem te hulp. Maar hoe kan Sauer verraad, leugens en bedrog uit elkaar houden? Het is net een schaakspel, waarin Sauer en Rosa slechts pionnen zijn.
Gedachten
Het is lastig om Sauer als personage te begrijpen, doordat zijn (politiek) verleden in München onbekend voor mij was en hier regelmatig naar verwezen werd. Hij heeft daar iets gedaan waar hij zich voor schaamt en het liefste vergeet. Door schuingedrukte gedachten van Sauer ontdekt de lezer wat hij in het verleden heeft gedaan en hoe dit doorwerkt in het heden.
“De insecten waren er nog steeds, verstopt onder het parket van zijn nieuwe leven, en hij wist het, kon het niet vergeten, hij voelde ze krioelen en de hele tijd aan het hout krabben, maar hij durfde de planken niet op te tillen om het te controleren.”
Door de meeslepende, beschrijvende stijl van Massimi kan de lezer niet anders dan doorlezen. Het is een intrigerend, boeiend, maar ook lastig verhaal door de vele (historische) personages en historische omgeving van Berlijn. Bekende plekken zoals onder andere Museuminsel, Tiergarten, Kurfürstendamm en Alexanderplatz komen voorbij in het verhaal. Afdwalen van het verhaal gaat heel makkelijk, door op internet personages en feiten uit genoemde periodes op te zoeken. Hierdoor kan het lezen tijd kosten en concentratie vergen. De opkomst van Nazi-Duitsland en de erbij horende politiek wordt uitgebreid beschreven.
“Oorlog is voortzetting van politiek met andere middelen.”
Verhaal begrijpen
Om de verhaallijn van De duivel van Berlijn goed te begrijpen is het nodig om het eerste deel De engel van München gelezen te hebben. Dit om diverse personages en achtergronden beter te begrijpen. Helaas is dat niet zo in mijn geval en door de vele verwijzingen naar München waar Sauer kennelijk eerder misstappen heeft begaan, had ik moeite om goed in het verhaal te komen. Het plot is zorgvuldig opgebouwd en zit vol onverwachte en verrassende wendingen. Net als de lezer denkt te weten hoe het zit, gebeurt er weer iets en gaat het soms beklemmende verhaal een andere richting uit. De cliffhangers aan het einde van de korte hoofdstukken zorgen dat de lezer blijft lezen. Want wie is er nu niet nieuwsgierig na een prikkelende zin? Sommige personages zijn net ‘wolven in schaapskleren’ en dat zorgt voor spanning. Op driekwart van het verhaal neemt de spanningsboog toe en volgt een golf van acties elkaar op.
Historische wetenswaardigheden
Achter in het boek is een kort hoofdstuk gewijd aan historische wetenswaardigheden over de brand in de Reichstag op 27 februari 1933 en de nasleep ervan. Nog geen maand erna had Hitler al de touwtjes strak in handen over Duitsland, de Weimarrepubliek was niet meer.
Noot van de auteur
In een noot van de auteur komt Massimi negentig jaar later terug op de brand, die het beslissende keerpunt vormde in de opkomst van de Nazi’s. Niemand weet zeker wat er in 1933 in de Reichstag gebeurd is en wie schuldig is; de communisten of de nazi’s? Massimi heeft achterin De duivel van Berlijn een bibliografie opgenomen die de lezer kan raadplegen om onderscheid te maken tussen feiten (waargebeurd) en fictie. Massimi sluit af met een waarschuwing: “Dus laten we onze ogen open houden. Laten we waakzaam blijven.”
Het verhaal heeft bij mij een onuitwisbare indruk achtergelaten en ik weet meer van de omstandigheden rondom de brand in de Reichstag. Ik geef De duivel van Berlijn 4 sterren.
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
