Een belangrijke boodschap verpakt als mysterie
[Recensie] In De flat aan het einde van de wereld gaat Björk met haar broer Ingó en vader en moeder op bezoek bij oma Eiland, haar oma die op een afgelegen eiland woont. De flat waar haar oma in woont blijkt nogal bijzonder te zijn, want alles wat de mensen op het eiland nodig hebben is in de flat te vinden. Van de koeien, tot de energiecentrale en de keuken; alles en iedereen woont en werkt in de flat.
Voor Björk duurt de vakantie opeens wat langer dan verwacht. De echte vakantie is al afgelopen, maar zij hoeft nog even niet naar school, want ze gaan op bezoek bij haar oma! Björk kan niet wachten om haar oma eindelijk te ontmoeten en samen allerlei leuke dingen te doen. Maar bij aankomst blijkt Björks oma helemaal geen lieve, schattige oude oma te zijn. Ze is best streng en helemaal niet blij dat Björk en haar gezin op bezoek komen. Bovendien woont iedereen op het eiland in het grote flatgebouw bij elkaar. Alles is zorgvuldig uitgedacht en er is dan eigenlijk ook geen plek voor Björk en haar familie. Als ook nog de laatste boot van het seizoen is vertrokken, moet Björk zich proberen aan te passen en er zelf wat van zien te maken…
Melk
De flat, het gebouw waar iedereen woont, is helemaal zelfvoorzienend en megapraktisch ingericht. De Boerin, de Energiemanager of de Huisbewaarster, iedereen in de flat heeft een functie en is even belangrijk. Het laat op een indirecte manier zien hoe wij niet meer nadenken over waar onze producten, elektriciteit en eten vandaan komt en waar ons afval naartoe gaat. Iets wat we nu als vanzelfsprekend zien, vereist in de flat soms veel aandacht en nadenkwerk. Björk moet ook wennen aan deze nieuwe manier van leven: “Melk moest ijskoud uit een blauw of wit pak komen. Niet lauw rechtstreeks uit een onschuldige koe.” Terwijl melk natuurlijk altijd in eerste instantie uit een koe komt. En Björk is niet de enige. Het verhaal laat zien dat niet iedereen thuishoort in een wereld waarin we veel haasten, sociale media een belangrijke rol speelt en waar we altijd maar meer willen.
Daarnaast laat de flat zien hoeveel poespas we tegenwoordig wel niet hebben. Alles in de flat is teruggebracht naar wat echt belangrijk is. Zo zijn snoep en koekjes superduur, zodat je echt moet sparen om een pakje te kunnen kopen. Een boodschap die je hier uit kan halen is dat je na moet denken over wat je gebruikt en over wat je allemaal weggooit, terwijl je het misschien juist kan hergebruiken. Ook het klimaat speelt hierbij een rol, de bewoners van het eiland krijgen namelijk met steeds strengere winters te maken. In de toekomst wordt het misschien zelfs onmogelijk om op het eiland te blijven wonen. Laat dit misschien indirect zien wat er met IJsland kan gebeuren als we klimaatverandering niet stoppen?
Kerstspullen
De manier van leven in de flat zorgt voor veel grappige momenten, maar wat het ook echt leuk maakt is dat er een soort ‘whodunit’ in verwerkt is. Er is iemand die van alles saboteert en verpest: er ligt een koeienvlaai in de hal, de kerstspullen worden vernield en ga zo maar door. Je denkt gedurende het verhaal na over wie de dader kan zijn en krijgt vanzelf meerdere verdachten in je hoofd. Toch weet je niet precies wie het gedaan heeft en kom je daar op het einde pas achter.
Ook is het bijzonder dat het boek uit het IJslands vertaald is. Het lijkt me lastig om vanuit het IJslands naar het Nederlands te vertalen, er zijn natuurlijk maar weinig mensen die de IJslandse en Nederlandse taal beheersen. Het is dan ook heel fijn dat deze vertaling mede tot stand heeft kunnen komen door een financiële bijdrage van het Icelandic Literature Center.
De flat aan het einde van de wereld kan je lezen als een spannend en avontuurlijk verhaal, maar ook als een verhaal vol met waarheden en belangrijke boodschappen die we absoluut niet mogen vergeten. Zo zit er in en naast het mysterie van de oplichter een belangrijke boodschap verwikkelt. Een boek waar iedereen eens over na zou moeten denken.
Leesfragment
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
