Ophefmakende dagboeklectuur
[Recensie] Kate Summerscale verwierf eerder al bekendheid met haar biografie over de speedboatrace-ster Marion Carstairs, The queen of Whale Cay. Ook dit boek gaat over het leven van een uitzonderlijke vrouw: Isabella Robinson, een van de eerste Engelse vrouwen die betrokken raakte in een echtscheidingszaak.
Het boek van Summerscale is gebaseerd op de dagboeken van Isabella en de documenten van de rechtszaak. Het relaas van deze ongelukkig getrouwde Engelse vrouw wordt narratief weergegeven. Isabella is als weduwe hertrouwd met de ruwe en inhalige Henry Robinson, die het niet zo nauw neemt met de echtelijke trouw. Isabella van haar kant is een gecultiveerde dame met een voorliefde voor literatuur, kunst en wetenschap. Om te ontsnappen aan haar ellendige gezinssituatie, vertoeft ze graag in literaire en wetenschappelijke kringen. In die context raakt ze ook bevriend met Edward Lane, een jonge en veelbelovende dokter die samen met zijn gezin en schoonmoeder het kuuroord Moor Park op poten heeft gezet. De twee groeien – ondanks hun sociale positie – naar elkaar toe en beginnen een affaire. Isabella doet van haar bevrijdende en liefdevolle relatie met Edward Lane uitgebreid verslag in haar dagboek. Ook andere mannen die haar weten te roeren of een invloed op haar hebben, beschrijft ze hartstochtelijk in haar dagboek. Alles verloopt goed, totdat ze ziek wordt en haar echtgenoot het dagboek ontdekt. Henry ziet meteen een kans om munt te slaan uit een scheiding met zijn rijke echtgenote en gebruikt haar dagboek als belangrijkste bewijsstuk om haar overspel te bewijzen voor de rechtbank.
Summerscale heeft duidelijk het nodige onderzoek gedaan om dit boek te schrijven. Ze vermeldt en citeert talrijke bronnen en egodocumenten. Tegelijkertijd heeft ze ook een zeer vlotte pen, waardoor dit non-fictie boek leest als een roman. Het grootste pluspunt aan dit boek is dat Summerscale ook oog heeft voor de historisch-maatschappelijke context waarbinnen het verhaal van Isabella zich afspeelt. Zo toont ze aan dat de invloed van Darwin en andere wetenschappers het vrouwbeeld aan het einde van de negentiende eeuw onmiskenbaar bepaald hebben. Vrouwen konden namelijk gevaarlijk worden als ze zich lieten meeslepen door literaire ambities of seksuele verlangens. Literatuur en seks waren onlosmakelijk verbonden: Franse romans waren uit den boze, want ze konden de moraal van de vrouw danig schaden. Summerscale trekt ook de parallel met het schandaal rond Flauberts roman ‘Madame Bovary’: de realistisch weergegeven gevoelens van de overspelige vrouw waren zeer gevaarlijk in die tijd.
Het enige jammere aan dit boek, is misschien de uitgave. Zo ontdekten we aan het einde van het boek talrijke voetnoten met extra uitleg, maar konden we in de tekst zelf geen enkele verwijzing hiernaar terugvinden. Ook het kaft is een beetje ongelukkig gekozen. De dromerige foto met de roze achtergrond laat uitschijnen dat dit een romantisch verhaaltje is, terwijl Summerscales boek toch veel meer is dan dat. Een iets strakkere en herziene uitgave (met voetnootverwijzingen) is dus zeker geen slecht voornemen voor de toekomst.
Kortom, De geheime liefde van Mrs Robinson is meer dan een fait divers. Het is het relaas van een vrouw die binnendrong in een mannenwereld en zich ook diezelfde rechten veroorloofde, zonder een holle feministische strijdkreet ten beste te geven: een boeiend boek, dat zowel het vrouwbeeld als de maatschappij van het negentiende-eeuwse fin de siècle in een breder perspectief plaatst.
Eerder verschenen op Cutting Edge
