De auteur schrijft als het ware een verhaal in het verhaal
“Als je de zwartgeblakerde stammen ziet, dan denk je dat de boom het loodje heeft gelegd. En toch komen er het volgende jaar gewoon weer nieuwe blaadjes aan. Zo is het ook met mij gegaan vanaf het moment dat ik hier kwam en ik ben ervan overtuigd dat jij hier ook weer een nieuw evenwicht vindt.”
[Recensie] Evenwicht, dat is wat Lisa zoekt in De Gierenvallei, de tweede roman van Monique Bronkhorst. In 2016 debuteerde deze auteur met Lena, een roman die gebaseerd is op lang verborgen belevenissen van haar grootouders in het schilderachtige Edam, tussen 1930 en 1950. De Gierenvallei (2021) is dan weer losjes geïnspireerd op de ervaringen van haar zus en haar zwager die 12 jaar een geitenboerderij hadden in de Spaanse Pyreneeën. Monique is vrijwilliger voor het project Levensboek van Humanitas: zij helpt mensen om hun levensverhaal op papier te zetten.
“Elk verhaal heeft meerdere kanten. Welke kant je ziet hangt af van het perspectief dat je kiest. Ik houd ervan om op zoek te gaan naar iemands beweegredenen. Dat levert vaak mooi materiaal op voor een goed verhaal.[…] Schrijven is mijn passie.” (Monique Bronkhorst, boekjeopenoverschrijven.nl)
Het ziet er allemaal rooskleurig uit voor Lisa, het hoofdpersonage: ze is een gediplomeerd docent en ze heeft een opdracht gekregen bij De Madelief, ze is een aanwinst voor groep vier. Zij zal ook instaan om digitale onderwijssystemen te integreren binnen de school. Eindelijk geen stagiaire meer. Het leven lacht haar toe. Haar toekomstige, oudere collega’s zien haar komst echter met lede ogen aan.
Staan zij wel open voor de vernieuwingen die de directie met Lisa voor ogen heeft?
Lisa kan wel rekenen op de steun van de directeur: zij krijgt van hem carte blanche om nieuwe IT-toepassingen binnen de schoolmuren te halen: zij mag het uitgetrokken budget volledig autonoom beheren. Het is een belangrijke opdracht en Lisa is best wel trots, … maar het loopt ernstig fout en zij komt ongewild terecht in een onontwarbaar kluwen van, … Haar droom spat uit elkaar, …
Kan Lisa zich redden uit deze onbehaaglijke situatie en hoe ziet de toekomst als docent er uit?
Luuk, haar levenspartner, is architect en heeft vooral interesse in bouwen, … en misschien nog meer in renoveren en verkopen. Hij heeft vooral interesse opgevat voor oude, verlaten dorpen in de Spaanse Pyreneeën. Wanneer zij geconfronteerd wordt met gerechtelijke problemen klampt Lisa zich vast aan Luuk, … en aan zijn droom: emigreren naar Spanje en oude, bouwvallige huizen renoveren en verkopen in dorpen die sinds het tirannieke bewind van Generaal Franco verlaten zijn. Hij wil nieuw leven blazen in deze afgelegen dorpen met hun typische bouwmethodes. Zij wikt en weegt, maar zij ziet geen enkele andere mogelijkheid: zij volgt Luuk. De confrontatie met La Fueva (een fictief dorpje) en de opeenstapeling van stenen, die huizen moeten voorstellen, veroorzaakt bij haar een cultuurshock. De armzalige huisvesting, zonder water en elektriciteit, en het gebrek aan menselijk contact wegen zwaar door. Voor Luuk gaat een hemel open, … maar Lisa kan zich minder en minder tevreden stellen met een soort van ‘holbewonersstatuut’.
Kan Lisa zich inleven in de idealen van haar levensgezel? Is hun relatie bestand tegen het harde graniet van opeengestapelde stenen, rotspartijen, kronkelige bergpaadjes, … of wordt hun sterke cohesie herleid tot steengruis en vluchtig stof, weggespoeld door kolkende en modderige bergriviertjes of weggeblazen door de Tramontana? En vooral: zijn zij financieel sterk genoeg om te voorzien in een minimaal comfort en een aanvaardbare levenskwaliteit?
Lisa zoekt haar weg, met vallen en opstaan, maar meer en meer denkt zij terug aan de stadsdrukte in Nederland.
“Wat het ook is wat je achter je liet,
Weet dat je hier mag zijn,
Diep van binnen zijn,
Tot je bent wie je was,
Tot je vindt wat je zoekt.” (Monique Bronkhorst)
Keert Lisa terug naar Nederland en is het gezien haar gerechtelijk verleden nog mogelijk om als docent een baan te vinden?
“Ik was gehecht geraakt aan dit dorp, op de manier waarop het ochtendlicht over de berg omhoog kroop, aan de intense geur van de wilde marjolein en het zingen van de krekels in de zomer, maar vooral aan de bonte verzameling idealisten die hier hun droom wilden verwezenlijken.”
Hoe zit dat nu juist met die onhebbelijke toestand in de school waar Lisa les geeft? Dat weet Monique Bronhorst gedurende een groot deel van het boek verborgen te houden: een sterk punt voor deze roman, want daardoor blijft de nieuwsgierigheid van de lezer geprikkeld. Het verhaal is geschreven vanuit de ik-persoon, de verhaallijn van Lisa. Maar door het switchen tussen de gebeurtenissen in haar thuisland (vaak gebruik van flashbacks) en haar belevenissen die zich afspelen tegen de flanken van de Spaanse Pyreneeën krijgt de lezer te maken met perspectiefwisselingen. De auteur schrijft als het ware een verhaal in het verhaal. Dat zorgt voor de nodige verluchting in De Gierenvallei, om als lezer niet bedolven te geraken onder een partij rotsblokken, verstikt te worden door het stof van bepleistering of klem te geraken tussen dakspanten en draagbalken, …
De auteur heeft deze valkuil aardig weten te omzeilen, niet alleen door het switchen met het thuisfront, maar ook door het integreren van ‘plaatselijke verhalen’. Want ondanks het feit dat het voor Lisa in La Fueva geen hemel op aarde is: ze blijft een mens met verwachtingen, dromen en gevoelens. Toch kan ik mij niet van de indruk ontdoen té vaak geconfronteerd te worden met, … bouwwerven. Huizen renoveren, hutten installeren en sauna’s integreren in het bergdorpje, … Ook het voortdurende probleem met de bereikbaarheid van het dorpje, te wijten aan een bergrivier,… de zoektocht van Lisa naar een job in de school, … Het geeft dikwijls de indruk van déjà vu, … Herhalingen zijn vaak nuttig om de lezer op de belangrijkheid van een bepaalde gebeurtenissen te wijzen, … in dit geval zijn ze té vaak té onbelangrijk om een bladzijde te vullen.
Monique is een verhalenverteller, dat staat buiten kijf. Mits enige inspiratie die zij gevonden heeft door de belevenissen van haar zus in Spanje, heeft zij hier een volledig fictief verhaal neergezet in een onberispelijke taal: correct woordgebruik en vloeiende zinsconstructies zorgen voor een vlotte leesbaarheid: dit zijn elementen waarom De Gierenvallei een plaats verdient op de boekenmarkt.
De auteur beschikt over het talent om omgevingen en omstandigheden beeldend te beschrijven: je voelt vaak de kilte in de onverwarmde leefruimtes, je huid wordt geprikkeld door de eerste zonnestralen die zich boven de bergtoppen manifesteren, je ondergaat de pijn van het contact met scherpe, uitstekende stenen en zwiepende takken, en je gezicht gloeit in de vlammen van een avondvuur waarrond de dorpsbewoners gezellig samen zijn. Vooral de karakters van Lisa (een karakter dat zeer sterk evolueert gedurende het verhaal) en Luuk (een vlak karakter) zijn uitgediept, maar ook andere personages zijn nauwkeurig neergezet.
Ik ben er dan ook van overtuigd dat deze roman zijn weg zal vinden bij een publiek dat zijn leesgenot kan vinden in dit genre. De Gierenvallei van Monique Bronkhorst heb ik 3 sterren gegeven.
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
