Méér dan een atlas
[Recensie] Het woord atlas staat waarschijnlijk bij veel – vooral oudere – mensen nog altijd synoniem voor een boek vol landkaarten. Vroeger bestond zo’n atlas uit grote kaarten die eerst iedere provincie van Nederland weergaven, vervolgens Europa met de daartoe behorende landen in vele kaarten afbeelden en tenslotte de andere werelddelen. Achterin stond dan het sterrestelsel. De atlas was vanouds strikt geografisch maar heeft zich inmiddels verbreed tot vele onderwerpen die in landkaarten maar ook in kleurrijke schema’s worden weergegeven. De lay-out is zeer aantrekkelijk en overzichtelijk.
Uiteraard is er nog altijd uitgebreid aandacht voor ons eigen land en komen vervolgens Europa en de andere werelddelen aan de orde. Bij ieder werelddeel is er een algemeen deel en vervolgens komen regio’s aan bod. Het enige wat in deze atlas ontbreekt is het zonnestelsel en de kosmos. Eigenlijk wel opvallend want dit behoort wel tot de ‘omgeving’ van de aarde en er zijn de laatste tientallen jaren vele boeiende ontdekkingen gedaan die hier naar voren zouden kunnen komen. Natuurlijk zouden de klassieke planeten ook niet mogen ontbreken.
Wat deze atlas met name interessant maakt zijn de vele thema’s onder Nederland, Europa en andere werelddelen. Daaronder zijn actuele onderwerpen als water en kust, energie en milieu, bodemgebruik in 1900 en nu, extreem weer. Er is terecht veel aandacht voor klimaatverandering, water en stikstof.
Bij Europa zijn de kaarten van tektoniek (de aardplaten) en vulkanisme de moeite waard. Opvallend en actueel is hier ook de kaart met overstromingen sinds 1900. Boeiend zijn de kaarten van het klimaat in het gebied van de Middellandse Zee evenals de kaarten over vluchtelingen en verwoestijning. Zo speelt de atlas duidelijk in op actuele ontwikkelingen die steeds meer in het nieuws komen. In het gebied van het Midden-Oosten vallen de kaarten met etniciteit en conflicten op (Israel en Palestina) en in de Verenigde Staten zijn dat kaarten over natuurgeweld, seismiek en vulkanisme. Goed is de aandacht voor de bedreigde positie van het Amazonewoud.
De atlas is – onbewust? – toch wel vanuit Eurocentrisch perspectief opgezet. Dat een Nederlandse atlas met Nederland begint, is begrijpelijk en dat ons land in verhouding veel aandacht krijgt, is ook logisch. Europa krijgt echter in verhouding tot de andere werelddelen beduidend meer aandacht, met name Afrika krijgt gezien de vele landen die het telt niet zo veel pagina’s in deze atlas.
Dit is de 56e editie van de atlas waarmee vele generaties in de schoolbanken hebben kennis gemaakt. De huidige editie atlas heeft zijn ietwat droge imago allang achter zich gelaten en deze nieuwe uitgave is daarvan opnieuw een duidelijk en kleurrijk bewijs. Mooi is ook dat er foto’s zijn opgenomen die uiteenlopende landschappen in de wereld laten zien. Passend in onze tijd is de digitale atlas, die extra informatie bevat, en waarnaar voortdurend wordt verwezen.
Deze atlas is een brede oriëntatie op onze wereld waarbij vele, ook actuele facetten worden belicht.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
