Aangename literaire avonturenroman
“Als je leert lezen, leer je luisteren zonder geluid.
Als je kunt schrijven, kun je spreken zonder iets hardop te zeggen.”
[Recensie] De hemelproef is een bijzonder aangename literaire avonturenroman over de jonge Angus, over de kloof tussen geloof en wetenschap. Olli Jalonen, de Finse auteur, ontving in zijn thuisland de toonaangevende Finlandiaprijs voor dit boek. Hopelijk wordt het tweede deel ook snel naar het Nederlands vertaald. Ik kijk er alvast naar uit!
Het verhaal start in 1679. De achtjarige Angus woont met zijn moeder, zus, broertje en neefje (zoontje van zijn zus) op St. Helena, een eiland in het zuiden van de Atlantische Oceaan. Zijn vader is door een tragisch ongeluk om het leven gekomen. Angus is slim en leergierig. Hij is het perfecte hulpje voor Halley, een wetenschapper die op St. Helena onderzoeken doet. Overdag telt Angus de vogels met een speciaal telsysteem dat samengesteld is uit pitten en noten. En ’s nachts observeert hij de sterren met een uniek bedacht priksysteem. Halley laat zijn vertrouwen ook blijken aan de pientere Angus. Maar als Halley terug naar Engeland vertrekt, neemt de dominee de jongen en zijn familie onder zijn vleugels.
De tijden veranderen, er ontstaat opschudding en oproer als de bevolking zich tegen de gouverneur keert omdat ze genoeg hebben van zijn wreedaardig gezag. Het wantrouwen groeit ook onderling onder de bewoners van het eiland. Mishandelingen, uitbuiting, tweedracht en geheime genootschappen zijn alomtegenwoordig. De dominee wil de hulp inroepen van Halley, omdat die via de Royal Society contacten heeft met hooggeplaatste mannen en een goede band heeft met de Handelscompagnie. Daarom wordt Angus stiekem aan boord gebracht van een schip, richting Londen, met een belangrijke brief voor Halley.
Hier is de lezer ondertussen halverwege het boek aanbeland. Het eerste gedeelte leest vlot, maar had net iets compacter gemogen van mij. Nu begint er meer vaart in het verhaal te komen.
“Als ik straks bij meneer Halley ben, zal hij nog weten wie ik ben en mij andere dingen leren dan meneer de dominee. Dan word ik voor de rest van mijn leven sterrenlezer, en wel de trouwste die meneer Halley ooit heeft gehad.”
Na een woelige zeereis van drie maanden kan Angus op zoek gaan naar Halley. In Engeland gaat er een nieuwe wereld voor hem open. Het contact met zijn leermeester is nog altijd heel vertrouwd. Maar waarom heeft de echtgenoot van meneer Halley toch zo een hekel aan Angus? Kan Halley de familie op St. Helena helpen? Op welke speelse wijze doet Angus een wonderbaarlijke ontdekking? En waarom heeft de dood van de koning een invloed op het werk en onderzoek van de wetenschapper?
Het fijne aan dit verhaal is dat niet alles meteen wordt verklaard, niet alle vragen meteen worden beantwoord. En dat komt omdat de lezer de gedachtegang van Angus volgt. Soms is hij een beetje naïef, passend bij zijn leeftijd. Waarom zijn Angus en zijn familie naar St. Helena verhuisd? Wie is de vader van zijn neefje? Waarom is het pamflet van de dominee zo een groot geheim?
Ook ligt er een zeer boeiend stukje geschiedenis in dit verhaal verborgen. Ik ben zelf op zoek gegaan naar meer informatie over de kolonisatie, de Handelscompagnie, The Royal Society, de route die het schip volgt,… En dan komen bijvoorbeeld Wren, Talbot en Hooke ook even in beeld. De kloof tussen godsdienst en wetenschap wordt mooi in dit boek verwerkt, heel passend bij de tijdsperiode want De hemelproef speelt zich af tegen de achtergrond van de Verlichting, het gouden tijdperk van dorst naar kennis.
“Dat meneer de dominee en meneer Halley van mening verschillen over de zon en de aarde zit me wel dwars. Ik weet niet wie van de twee gelijk heeft, of dat ze misschien allebei gelijk hebben, alleen de een iets meer dan de ander.”
Ik geef graag vier sterren aan deze avontuurlijke historische roman. Het einde van het verhaal doet mij uitkijken naar het volgende deel, Angus heeft alvast mijn hart veroverd!
“Alles wat ik zie, ligt onder ons, alle andere bergen, al het land en de sneeuw en onderaan de vlakke zee, alleen de hemel niet.”
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
