Oude Indiase fabels in eigentijds jasje
De Hitopadesha, letterlijk: nuttige raadgevingen, is een befaamde bundel dierenverhalen die rond 800 n.C. in India in het Sanskriet werden geschreven. De nieuwe vertaling toont aan dat de wijze lessen nog altijd van toepassing zijn. De Hitopadesha is een van de meest verspreide en meest vertaalde werken uit de Sanskriet literatuur.De meest vertaalde tekst uit deze taal van de klassieke Indiase literatuur is de Bhagavadgita, het heilige boek van de hindoes. De eerste Engelse vertaling daarvan, van Charles Wilkins, dateert van 1784; drie jaar later vertaalde hij eveneens De Hitopadesha.
Opvallend in dit laatste boek is het eenvoudige Sanskriet waarin het is geschreven. De vertalers Winand M. Callewaert, emeritus hoogleraar verbonden aan de Katholieke Universiteit Leuven, en Gerda Staes, die in India studeerde, zijn er in geslaagd die lichte toon te handhaven, waardoor de Hitopadesha leest als gisteren geschreven. Een voorbeeld: ‘Doorboord met honderden pijlen zal een mens niet sterven / als het moment van zijn dood niet gekomen is./ Als zijn tijd wel gekomen is, overleeft hij niet / zelfs al wordt hij maar door een grasspriet geprikt.’
Deze gebundelde dierenverhalen hebben een filosofische en morele strekking. Wie de vertaling leest, komt tot de ontdekking dat de fabels de tand des tijds hebben doorstaan. De gegeven adviezen zijn nog altijd bruikbaar. De bovenstaande spreuk is een van de 679 pittige spreuken die tussen die fabels voorkomen. De Hitopadesha ontstond toen een koning aan de brahmaan Vishnoe Sharma het verzoek deed zijn twee zonen te onderrichten en ze op te leiden tot regeerders. Omdat de (domme) prinsen niet van studeren houden, vertelt de vernuftige brahmaan hen 42 leerzame fabels met dieren die denken, voelen en zich gedragen als mensen.
Wat een heerlijk boek, mede door de kleurrijke illustraties van Geertje Aalders.
—
Eerder verschenen in Archeologie Magazine
