De honderdjarige oorlog tegen Palestina

De Palestijnse kant van Israel

[Recensie] Rashid Khalidi is ons land vermoedelijk amper bekend maar komt uit een erudiete familie die een bibliotheek bezit met ruim 1200 manuscripten, waarvan de oudste uit de 11^e eeuw dateren, en een collectie van 2000 Arabische boeken uit de 19^e eeuw.

Een oudoom van Rashid Khalidi nam in zijn tijd een vooraanstaande positie in de samenleving in en was zich aan het eind van de 19^e eeuw al bewust van de zionistische aanspraak op het land Palestina. Hij schreef aan Theodor Herzl dat de Palestijnen zich niet zomaar uit hun land zullen laten drijven maar kreeg als antwoord: “Wij zullen hun welzijn, hun individuele rijkdom vergroten door de onze het land in te brengen”(p. 17).

“Koloniale oorlog“
In dit boek De honderdjarige oorlog tegen Palestina wordt voortdurend duidelijk dat de moderne geschiedenis van Palestina eruit ziet “als een koloniale oorlog gevoerd door een aantal verschillende partijen tegen de inheemse bevolking om die te dwingen tegen haar wil haar geboorteland aan een ander af te staan”(p. 20).

Het is een ander perspectief op Israel dan wij traditioneel sinds de Holocaust in het algemeen gewend waren / zijn. Er is in dit boek geen aandacht voor de tragische achtergrond die Joden naar hun oorspronkelijke land terug heeft gebracht, daarin gesteund door de westerse wereld die zich schuldig voelde over hun leed.

Dit boek begint aan de ándere, Palestijnse kant. In zes hoofdstukken, die de 20^e eeuw van Palestina beschrijven, wordt de komst van de Joden beschreven als zes ‘oorlogsverklaringen’. Ervaringen van mensen, eigen herinneringen van Rashid Khalidi, verweven met historische gebeurtenissen belichten het nog altijd durende conflict met de Joden vanuit Palestijns perspectief. Daarin is geen aandacht voor de Holocaust want de situatie van de Palestijnen staat centraal.

Nationaal tehuis voor Joden
De Balfour verklaring van 1947 spreekt over “een nationaal tehuis voor het Joodse volk” die de rechten van de niet-joodse bewoners in Palestina respecteert. In 1949 vindt wat genoemd wordt de Catatstrofe plaats, waarbij meer dan de helft van de 1,3 miljoen Palestijnen vluchteling wordt door de komst van de staat Israel.

Joden zochten al vanaf de jaren 30, vanwege het opkomende antisemitisme, hun heil in Palestina en hierdoor groeide de eigen identiteit onder de Palestijnen. Zij waren niet goed georganiseerd en beschikten over onvoldoende politieke vaardigheden en diplomatieke netwerken om hun belangen te behartigen.

De groeiende band tussen de VS en Israel bezorgde de Joden daarentegen een sterke bondgenoot die hen door dik en dun steunde, vaak ten koste van de Palestijnen zoals dit boek De honderdjarige oorlog tegen Palestina steeds weer duidelijk maakt. Onteigening, armoede, vluchtelingenkampen zijn het gevolg van de Israelische politiek en het verzet daartegen wordt met harde hand neergeslagen. Steeds wordt in dit boek ook pijnlijk duidelijk dat de westerse wereld te weinig oog heeft voor de positie van de Palestijnen.

In 1964 wordt de PLO opgericht en groeit de visie van een Palestijnse staat naast de staat Israel. De geschiedenis die in dit boek wordt beschreven wordt getekend door onbegrip en slechte verhoudingen met geweld als onvermijdelijk gevolg. Diverse intifada’s leiden tot oplopende spanningen maar de publieke opinie wordt geleidelijk aan ook kritischer jegens Israel.

Zelfkritiek

Rashid Khalidi is vrij kritisch over het optreden van de PLO en Arafat en hij vindt hen vaak onhandig opereren door gebrek aan politieke inschatting en ook wel naïviteit. Daardoor kon Israel in belangrijke mate de diplomatieke agenda bepalen en Israel weet daar vaak ook handig gebruik van te maken. Echte veranderingen die bijdragen aan een betere positie van de Palestijnen komen niet tot stand en daarom ontbreekt het hen nog altijd aan soevereiniteit.

Het is goed – en niet toevallig – dat dit boek met zijn wellicht wat provocerende titel verschijnt in het jaar dat Israel zijn 75-jarig bestaan viert. Ook binnen Joodse kringen wordt daar verschillend over gedacht zoals duidelijk wordt in het boek Israel, waarin Coen Verbraak Joden interviewt over hun band met het land Israel.

Rashid Khalidi is historicus en schrijft voor The New York Tims, The Boston Globe, The Los Angeles Times. Hij is hoogleraar Arabische studies aan de Columbia University en redacteur van Journal of Palestine Studies.

—

Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow