"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De huisvriend

Woensdag, 30 oktober, 2013

Geschreven door: Bertram Koeleman
Artikel door: Joke Simmelink

Intrigerend debuut vol geheimen

Bertram Koeleman voert in zijn debuut twee wereldvreemde mannen op: Jonas Balsam en zijn werkgever Benjamin Krendler. Benjamin is de heer des huizes, die zich om onbekende redenen heeft afgezonderd van de buitenwereld. Jonas heeft de taak om voor Benjamin te zorgen en zijn aanwezigheid geheim te houden. Maar wat gebeurt er als dit eenzame bestaan bedreigd wordt door een buitenstaander? Hoe ver zal Jonas gaan om Benjamin te beschermen?

Bertram Koeleman studeerde Engelse Taal- en Letterkunde en publiceerde regelmatig in De Gids. Tegenwoordig werkt hij fulltime als inkoper bij een boekhandel in Haarlem. In de avonduren schreef hij aan zijn debuut De huisvriend. De roman bestaat uit vier delen met afwisselende lengtes. Het decor is een afgelegen landgoed in Maine. Een meertje, statige bomen en een ouderwets landhuis, genaamd Storm Lake.

De verteller van De huisvriend is personage Jonas Balsam, verzorger van Benjamin Krendler. De ‘huisvriend’ is de hoogleraar die Benjamin elke week college aan huis komt geven. Deze persoon heeft geheimhoudingsplicht, omdat niet uit mag lekken dat Jonas niet de enige bewoner van Storm Lake is. Omdat de huisvriend veelal een gepensioneerde hoogleraar is die na een aantal jaar een natuurlijke dood sterft, moet Jonas regelmatig op zoek gaan naar een opvolger. De laatste huisvriend die Jonas aanneemt voor zijn werkgever is Robert Fineman, een doortastende man die Jonas danig op zijn zenuwen werkt.

Verdachte omstandigheden

De roman begint na het overlijden van zowel huisvriend Fineman als werkgever Benjamin. De omstandigheden rond hun dood zijn verdacht. Langzaam maar zeker wordt steeds meer duidelijk over het aandeel dat Jonas heeft in deze gebeurtenissen. Na het overlijden van zijn werkgever probeert Jonas alle gebeurtenissen van de afgelopen maanden te analyseren.

Hereditas Nexus

Koelemans oog voor detail spreekt uit iedere zin. Zo weet verteller Jonas in een paar pagina’s een glashelder beeld op te roepen van het afgelegen landgoed en de ouderwetse inrichting van Storm Lake. Of het nu gaat om dialogen, kamers, voorwerpen of mensen – overal worden betekenisvolle details bij gegeven. Betekenisvol, omdat de bijzonderheden bijdragen aan de geheimzinnige stemming. Kristallen kroonluchters, flakkerend kaarslicht en ongure weersomstandigheden zorgen voor een aanhoudend sinistere sfeer.

Toch is Jonas’ openhartigheid slechts schijn: hij verzwijgt veel, vooral waar het gaat om gesprekken die cruciaal zijn voor het plot. Daardoor rijst de twijfel bij de lezer: hoe betrouwbaar is Jonas eigenlijk? Desondanks heeft het achterhouden van belangrijke informatie tot resultaat dat De huisvriend tot het einde blijft boeien, omdat Jonas telkens net genoeg informatie prijsgeeft om de nieuwsgierigheid van de lezer te blijven prikkelen.

 Wereldvreemde personages

Hoewel Jonas veel vertelt, blijven zijn eigen emoties volledig buiten schot. Daardoor blijft hij als personage voor de lezer onbereikbaar; het is geen personage met wie je je makkelijk identificeert. Maar juist door deze eigenaardige karaktertrek van het hoofdpersonage houdt Koeleman de spanning erin.

De schrijver voert vrijwel alleen wereldvreemde personages op. Over hun beweegredenen wordt niets duidelijk. Er is slechts één ‘normale’ figuur in de roman: Elsa Hunter, de vrouw op wie Jonas zijn oog laat vallen. Elsa komt helaas maar kort voor in de roman. Doordat zij slechts een figurante blijft, wordt niet duidelijk waarom zij belangrijk is voor het verhaal.

Koeleman hanteert een prettige, ongecompliceerde stijl. De gedetailleerde beschrijvingen vervelen geen moment, doordat ze altijd bijdragen aan de onheilspellende sfeer. Ook gaat de schrijver op een originele manier om met clichés, zoals het oude gezegde ‘het ligt niet aan jou, maar aan mij’.

‘Hij [Fineman] was bereisd, belezen, welbespraakt. Maar hij was ook arrogant en hautain en leek vaak het tegengestelde te bedoelen van wat hij daadwerkelijk zei. Nu ik hem opnieuw had gesproken, wist ik dat die eerste indruk de juiste was geweest. Het lag niet aan mij, het lag aan hem.’

Met De huisvriend heeft Koeleman een intrigerend en veelbelovend debuut afgeleverd. De geheimzinnige sfeer, de boeiende personages en de prettige stijl maken nieuwsgierig naar toekomstig werk.


Eerder verschenen op Recensieweb


Laat hier je reactie achter:

1 reactie op “De huisvriend

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.

Boeken van deze Auteur: